بزرگى گناه همانند آن كسانى هستند كه منكر خدا و روز جزا هستند، و جبائى گفته: بدانجهت بوده كه آنها چيزهايى را كه شايسته خدا نيست (چون فرزند و همسر و چيزهاى ديگر) بخدا نسبت دهند، و اين مانند آن است كه خدا را نشناخته باشند.

و اينكه خداوند با بيان و اوصاف مذكوره (ايمان نداشتن بخدا، و روز جزا، و حرام ندانستن آنچه را خدا و رسول حرام كرده و نگرويدن بدين حق) آنها را معرفى كرده، و بطور اجمال نفرمود: «كافران از اهل كتاب» براى آن است كه مسلمانان را بدين ترتيب بهتر بجنگ و پيكار با آنان تشويق كند، زيرا آنان صفات مذمومى را دارا هستند كه موجب بيزارى جستن مسلمانان از آنها و دشمنى با ايشان است.

(وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ) مقصود از رسول در اين آيه موسى و عيسى عليهما- السلام هستند و چيزى را كه آنان حرام كرده و اينها حرام ندانند همان كتمان كردن صفت محمد- 6- بوده، و برخى گفته‌اند: يعنى آنچه را محمد- 6- حرام كرده، و مقصود از رسول خدا خود آن حضرت ميباشد.

(وَ لا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ) برخى گفته‌اند: منظور از «حق» در اين آيه خداى تعالى است يعنى دين خدا و عمل بدانچه در تورات آمده بود از پيروى پيغمبر ما محمد 6، و از قتادة نقل شده كه مقصود از حق خداى تعالى است، و منظور از دين، دين اسلام است- و از أبى عبيده روايت شده كه مقصود آن است كه اينها خدا را چون متدينين بدين اسلام اطاعت نكنند، و برخى گفته‌اند: يعنى به اسلام كه دين حق است اعتراف نكنند.

(مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ) با اين جمله بيان فرموده كه منظور از مذكورين اهل كتاب هستند كه همان يهود و نصارى باشند، و بزرگان ما فرموده‌اند: مجوس نيز در حكم يهود و نصارى هستند.

(حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ) يعنى شخصاً جزيه را بدست خود بپردازند بى- آنكه نائبى در اينكار بگيرند، و برخى گفته‌اند منظور آن است كه از روى قدرت و تسلطى كه شما بر آنها داريد جزيه را بپردازند، و ديگرى گفته است: منظور از «يد»