نكرده‌اند، ضحاك و گروهى ديگر گفته‌اند: يعنى اينان روزهاى دنيا در نظرشان اندك مى‌آيد، زيرا درنگ كردن در دنيا بهر اندازه هم كه زياد باشد در مقابل آخرت بمنزله ساعتى بيش نيست. و برخى ديگر گفته‌اند: در آن وقت زندگى دنيا در نظرشان اندك مى‌آيد زيرا از عمر خود اندكى بهره‌مند شدند، و چون فائده عمر آنها اندك بوده مانند آن است كه از عمر خود جز اندكى استفاده نكردند. و از ابن عباس نقل شده كه گفته است: آنها مدت توقف خود را در گورها اندك شمارند. و بهر صورت خداى سبحان در اين آيه گوشزد فرموده كه هيچكس نبايد گول آرزوى درازى را كه در مورد بقاء در دنيا دارد بخورد زيرا سرانجام آن زوال و نابودى است.

(يَتَعارَفُونَ بَيْنَهُمْ) يعنى مردم در آن وقت همديگر را مى‌شناسند چنانچه در دنيا يكديگر را مى‌شناختند، و برخى گفته‌اند: يعنى از نظر گناه و كفر همديگر را مى‌شناسند، و كلبى گفته: يعنى هنگامى كه از گورها بيرون ميآيند يكديگر را مى‌شناسند اما وقتى كه عذاب خدا را مشاهده ميكنند آشنايى آنها مستقيم گردد و از يكديگر بيزارى جويند.

(قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ) براستى آنهايى كه ديدار خدا- يعنى ديدار كيفر و جزاى خدا- را تكذيب كردند زيانكار شده و راهبر بحق نبودند. حسن گفته: يعنى خود را زيانكار ساختند، زيرا اينان در دنيا هدايت نشدند. و اگر در دنيا هدايت مييافتند خود را دچار خسران و زيان نميكردند، و معناى آيه آن است كه اينان دنيا را بخسران بردند چون كه آن را در گناهان صرف كردند، و از نظر نعمت‌هاى آخرتى هم زيان كردند زيرا با گناهانى كه انجام دادند آنها را از دست دادند.

(وَ إِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ) و يا اين است كه ما اى محمد در زمان حيات بتو نشان دهيم برخى از آن عقوبتهايى را كه به اين كافران و عده دهيم- كه بگفته بعضى از آن جمله داستان بدر بود-.

(أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ) يا پيش از آنكه عذاب بر آنها نازل گردد تو را بر گيريم و از اين‌