(هَلْ يَراكُمْ مِنْ أَحَدٍ) كه آيا كسى شما را ديد؟ و اينكه اينكار را مى‌كنند بدانجهت است كه چون منافق و دورو هستند و ترس آن را دارند كه كسى از حالشان مطلع گردد از اينرو با اشاره گفتگو مى‌كنند ... و سپس برخاسته و ميروند. و اين نحو گفتگوى رمزى و اشاره‌اى براى آنست كه مى‌ترسند آيه‌اى درباره‌شان نازل گردد و رسواشان سازد از اينرو بزبان چيزى نمى‌گويند و با چشم و اشاره با هم سخن گويند.

و برخى گفته‌اند: معناى آيه اين است كه منافقان بيكديگر نگاههاى طعن و انكار بقرآن ميكردند و سپس بهم ميگفتند: آيا احدى از مسلمانان ما را ديدار كرد، و چون يقين ميكردند كه كسى آنها را نديده هر چه ميتوانستند درباره طعن بقرآن ميگفتند، و هر گاه ميدانستند كه شخصى آنها را ديده است خود دارى ميكردند.

(ثُمَّ انْصَرَفُوا) سپس از مجلس روگردان ميشده و ميرفتند، و برخى گفته‌اند:

يعنى از ايمان روگردان مى‌شدند.

(صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ) خدا دلهاشان را روگردان كند از آن بهره‌هايى كه مردمان با ايمان ميبرند و بدان شادمان ميشوند. و بعضى گفته‌اند: يعنى خدا دلهاى آنها را از رحمت و ثواب خويش محروم گرداند بكيفر رو گرداند نشان از ايمان بقرآن كريم و انصرافشان از مجلس پيغمبر- 6-. و برخى ديگر گويند: اين جمله صورت نفرين دارد يعنى خدايشان خوار سازد كه مستحق خوارى هستند، و نفرين خدا بر بندگان صورت تهديد دارد و خبر از دچار شدن بعذاب ميدهد.

(بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ) و اين بدانجهت است كه اينان منظور خداى تعالى را از خطاب وى فهم نمى‌كنند زيرا دقت در آن نمى‌كنند.

(لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ) منظور از رسول: محمد- 6- ميباشد يعنى پيغمبرى از جنس خودتان از بشر، و از عرب، و از بنى اسرائيل براى شما آمد، و اين معنايى است كه از سدّى نقل شده، و ابن عباس گويد: مخاطب در اين آيه عربها هستند، و در ميان عرب قبيله‌اى نيست جز آنكه با پيغمبر- 6- از طريقى نسبت دارند.