كه سيل آن را برده باشد؟

هار: ساقط و ريخته شده.

شأن نزول:

مفسران گفته‌اند: قبيله بنى عمرو بن عوف مسجد قبا را بنا كردند و بنزد رسول خدا- 6- فرستادند و درخواست كردند حضرت در آن مسجد نماز گزارد، رسول خدا نيز بدانجا رفت و در آن مسجد نماز خواند، گروهى از منافقان از قبيله بنى غنم بن عوف بر آنها رشگ برده گفتند: ما نيز مسجدى ميسازيم و در آن نماز ميگزاريم و از اين پس به جماعت محمد حاضر نمى‌شويم، و اينان دوازده نفر- و بگفته بعضى پانزده نفر بودند- كه از آن جمله بود: ثعلبة بن حاطب و معتب بن قشير و نبتل بن حارث، آنها مسجدى در كنار مسجد قبا ساختند و چون از بناى آن فراغت يافتند بنزد رسول خدا- 6- رفته و در وقتى كه آن حضرت آماده حركت بسوى تبوك بود بوى عرضكردند: ما براى بيماران و گرفتاران و شبهاى بارانى و شبهاى زمستانى مسجدى ساخته‌ايم و ميل داريم حضرتت بدانجا آمده و نمازى در آن بگزارى و براى بركت آن دعا كنى، حضرت در جواب آنان فرمود: من اكنون در سر راه سفر هستم و بخواست خدا چون بازگشتيم بنزد شما خواهم آمد و در آن مسجد نماز ميگذاريم، و چون آن حضرت از تبوك بازگشت آيات فوق درباره مسجد مزبور نازل شد.

تفسير:

سپس خداوند سبحان از جماعت ديگرى از منافقين نام ميبرد كه براى تفرقه انداختن ميان مسلمانان و ايجاد پريشانى در آنان مسجدى بنا نهاده و از اينرو فرمايد:

(وَ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً) و آنهايى كه مسجدى بنا كردند. مسجد در اصل بمعنى محل سجود و در زبان عاميانه مكان مخصوص نماز است كه در اينجا از معنى عرفى مسجد استفاده شده نه از اصل آن.

(ضِراراً) يعنى زيان آور براى اهل مسجد قباء و مسجد پيغمبر 6 تا مردم‌