بيان آيه 41

لغت:

غنيمة: مالى كه بوسيله جنگ از كفار بدست آيد. اين مال را خداوند به مسلمين بخشيده است. «فى‌ء» مالى است كه از ايشان بدون جنگ بدست آيد. قول عطا و مذهب شافعى و سفيان همين است. از ائمه ما نيز همين طور روايت شده است. برخى گفته‌اند: غنيمت و فى‌ء يكى است. اينان مدعى هستند كه اين آيه، ناسخ آيه:

(ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ) است (حشر 7: اموالى كه خداوند از اهل قريه‌ها به پيامبر خود مى‌بخشد، از خدا و رسول و خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و ابن السبيل است) يتيم: طفلى كه در دوره خردسالى پدر را از دست بدهد. حيوانات از طرف مادر يتيم مى‌شوند و انسان از طرف پدر.

مسكين: كسى كه صدقه برايش حلال باشد. مستمند.

ابن السبيل: مسافرى كه پولش تمام شده باشد، او را ابن السبيل مى‌گويند، زيرا راه سفر او را گرفتار و محتاج كرده است.

اعراب:

(فَأَنَّ لِلَّهِ‌): در باره فتح همزه، دو قول است: 1- به تقدير «على ان» و حرف جر حذف شده است. 2- عطف است بر «ان» اول و خبر «ان» اول بواسطه وجود قرينه حذف شده است.

مقصود:

اكنون خداوند متعال، بمنظور بيان حكم غنيمت مى‌فرمايد: