بيان آيه 38 تا 40

لغت:

انتهاء: سر پيچى كردن از كارى كه از آن نهى شده است.

سنة: طريقه، سيره، روش. شاعر گويد:

يعنى: از روشى كه در پيش داشته‌اى، شكوه و ناله نكن، زيرا اول كسى كه از روشى خشنود است، كسى است كه آن را در پيش داشته است.

سلوف: سبقت گرفتن.

تولى: روى گرداندن. تولى از دين، پشت كردن به آن.

اعراب:

(إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا): شرط و جزا. در اينجا فعل امر، جواب واقع مى‌شود، زيرا در معنى، بمنزله خبر: «واجب عليكم العلم ...» است.

مقصود:

اكنون خداوند، آنها را دعوت به توبه و ايمان كرده، ميفرمايد:

(قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ‌): بمردم كافر بگو: اگر از شرك توبه كنند و از آن دست بردارند، گناه پيشين آنها بخشوده خواهد شد.

(وَ إِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ‌): و اگر باز هم بازگشت بجنگ كنند و در راه كفر اصرار داشته باشند، سنت خداوند در باره گذشتگان اين بوده است كه همواره مؤمنين را يارى و دشمنان دين را دچار ذلت و بدبختى كرده است. اينكه مى‌گويد:(سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ) و سنت را نسبت به اولين ميدهد، بخاطر اين است كه سنت خداوند در باره آنها اجرا مى‌شده است. در جاى ديگر مى‌فرمايد «سنة من‌