(وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ‌): در اينجا خداوند سبب مهلت آنها را بيان مى‌كند. يعنى: خداوند بخاطر فضل و حرمت تو اهل مكه را گرفتار عذاب نمى‌كند، زيرا ترا براى رحمت فرستاده است، مگر اينكه ترا از ميان خود بيرون كنند.

ابن عباس گويد: خداوند آنها را عذاب نكرده، مگر هنگامى كه پيغمبر اسلام را از مكه بيرون كردند.

(وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ‌): مقصود اين است كه بعد از اخراج تو هم با بودن گروهى از مؤمنين در ميان ايشان، عذابشان نخواهد كرد. بعد از آنكه پيامبر از مكه خارج شد، بقيه مؤمنين با داشتن عذر در مكه بودند و مى‌خواستند، مهاجرت كنند. خداوند بخاطر احترام و بخاطر استغفار آنان، اهل مكه را عذاب نكرد. پس از آنكه اينها هم از مكه خارج شدند، دستور فتح مكه را صادر فرمود، اين معنى از گروهى از مفسران است.

برخى گويند: منظور اين است كه آنها را در دنيا بخاطر اينكه از خدا طلب مغفرت مى‌كنند، عذاب نمى‌كند بلكه عذاب آنها را در آخرت موكول مى‌كند.

در تفسير على بن ابراهيم است كه: پيامبر بقريش فرمود: من شاهان جهان را مى‌كشم و سلطنت را به شما مى‌دهم. مرا اطاعت كنيد تا بر عرب و عجم سلطنت كنيد.

ابو جهل از راه حسد گفت: خدايا اگر اين سخن حق است ... سپس گفت: خدايا ما را بيامرز، از اينرو اين آيه نازل شد:(وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ ...) هنگامى كه تصميم بقتل پيامبر گرفتند و او را از مكه خارج كردند، خداوند فرمود:

(وَ ما لَهُمْ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ ....) در نتيجه، در جنگ بدر آنها را به شمشير عذاب كرد و كشت.

برخى گويند: يعنى اگر استغفار كنند، آنها را عذاب نمى‌كند. بدينترتيب آنها را دعوت به استغفار مى‌كند.

مجاهد گويد: در اصلاب آنها كسانى بودند، كه استغفار مى‌كردند. عكرمه گويد: در اصلاب آنها كسانى بودند كه اسلام مى‌آوردند. از على (ع) روايت شده‌