نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 190
بيان آيه 22- 23
لغت:
شر: ضد خير، اظهار بدى. برخى گويند، يعنى زيان قبيح. شاعر گويد:
اذا قيل اى الناس شر قبيلة
اشارت كليب بالاكف الاصابع
يعنى: هر گاه گفته شود: كدام يك از مردم بدترين قبيلهها هستند؟
انگشتها به «كليب» اشاره مىكنند.
دواب: جمع دابه. جنبندگان. لكن در عرف به اسبها گفته مىشود.
مقصود:
اكنون خداوند در مذمت كفار مىفرمايد:
(إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ
الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ): بدترين موجوداتى كه بر روى
زمين در جنب و جوش هستند، پيش خدا آنهايى هستند كه كر و لال و بى خردند. يعنى
مشركين كه حق را مىشنوند و از آن نفعى نمىبرند و بآن اقرار نمىكنند و اعتقاد
ندارند.
بدينجهت است كه گويى جانوران هستند. امام باقر (ع) فرمود: اين آيه در
باره بنى عبد الدار- كه تنها مصعب بن عمير از آنها ايمان آورد- و هم سوگند آنها
«سويبط» نازل گرديد.
برخى گفتهاند: در باره نصر بن حارث بن كلده كه از بنى عبد الدار
است، نازل شد.
(وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ فِيهِمْ خَيْراً لَأَسْمَعَهُمْ): حسن گويد: يعنى اگر خداوند مىدانست كه آنها قبول هدايت و حق
مىكنند، آنچه را كه از شنيدن آن فرار مىكنند، بگوش آنها مىرسانيد.
زجاج گويد: يعنى جواب سؤالات آنها را مىداد. جبائى گويد: يعنى صداى
قصى بن كلاب را بگوش آنها مىرسانيد، زيرا مىگفتند: قصى را زنده كن تا به نبوتت
شهادت دهد.
(وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ): اگر آنها را مىشنوانيد، اعراض مىكردند.
از اين آيه بر مىآيد كه خداوند احدى را از لطف خود محروم نمىسازد.
مگر كسانى كه از لطف خدا استفاده نگيرند
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 190