نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 184
به پيامبر گفت: كفى خاك بردار و بر روى دشمن
بپاش. هنگامى كه دو سپاه رو در روى يكديگر قرار گرفتند، پيامبر به على فرمود كفى
از سنگريزههاى وادى بمن ده. على كفى سنگريزه بحضور پيامبر داد و پيامبر
سنگريزهها را بصورت قوم پاشيد و وارد چشم و دهان و بينى مشركين شد و مسلمانان بجان
آنها افتادند و آنها را كشتند و اسير كردند همين پاشيدن سنگريزهها سبب شكست قوم
شد.
قتاده و انس گويند: پيامبر خدا سه سنگريزه برداشت. يكى بجانب راست و
يكى بجانب چپ و يكى در ميان مشركين انداخت و فرمود: زشت باد صورتها! متفرق شويد!
روى همين اصل است كه خداوند به پيامبر خود خطاب مىكند كه. هنگامى كه سنگريزهها
را انداختى، تو نبودى كه سنگريزهها را انداختى. خدا بود! اين خود يكى از معجزات
عجيب است و از كارهاى خدايى است.
(وَ لِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً): خداوند اين كارها را كرد تا به مؤمنين نعمتى نيكو عطا كند. ضمير
«منه» به «نصر» يا به «خداوند» باز مىگردد.
(إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ):
خداوند دعاى شما را مىشنود و بكردار و نيات شما داناست.
اين كه نعمت را بلاء مىنامد، چنان كه گاهى زيان را هم بلاء مىنامد،
بخاطر اين است كه: بلاء، چيزى است كه شكيبايى و سپاسگزارى انسان را ظاهر مىسازد.
بنا بر اين خداوند بندگان خود را بوسيله نعمتها و سختيها آزمايش
مىكند تا شكر و صبر آنها آشكار گردد. بلاء حسن، پيروزى و غنيمت و اجر و پاداش
است.
نظم آيات
در وجه اتصال اين آيه به ما قبل چند وجه گفتهاند:
1- نظر به اينكه در آيه پيش، آنها را امر بجنگ كرده بود، در اينجا
بيان مىكند كه فتح بدر و شكست مشركين نتيجه يارى خداوند بود. تا نعمت خداوند را
بياد آنها آورد. اين وجه از ابو مسلم است.
2- نظر به اينكه قبلا امر بجنگ شده بودند و كشتن افراد را بخود نسبت مىدادند
و افتخار مىكردند، اين آيه نازل شد، تا متنبه شوند و دچار خود خواهى نشوند.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 184