نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 157
دهد. برخى گفتهاند: منظور همان خمس است و
بايد به اهل خمس داده شود. در روايت صحيح از امام باقر و امام صادق (ع) نقل شده
است كه: انفال اموالى است كه بدون جنگ از دار الحرب بدست آيد و زمينى است كه
صاحبانش آن را تخليه كنند. فقها اينها را «فىء» مىنامند. همچنين ميراث كسى كه
وارث ندارد و زمينى كه در دست شاهان باشد و بيشهها و وادىها و اراضى موات و ...
فرمودند: اينها متعلق بخدا و رسول و جانشينان اوست و در هر راهى بخواهند مصرف
مىكنند و كسى را از آنها حقى نيست.
غنائم بدر مخصوص پيامبر بود. اصحاب درخواست كردند كه به آنها بدهد و
قرائت اهل بيت (يسالونك الانفال) صحيح است.
(قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ):
بگو انفال از خدا و رسول است. تقاضاى آنها اين بود كه انفال بخودشان داده شود. از
اينرو عدهاى ترجيح دادهاند كه منظور از(يَسْئَلُونَكَ
عَنِ الْأَنْفالِ) اين است كه آنها تقاضا داشتند كه انفال بخودشان داده شود.
نه اينكه حكم انفال را مىخواستند. پس «عن» زائده است. مؤيد آن جمله
زير است كه آنها را امر بتقوى و پرهيزكارى مىكند.
(فَاتَّقُوا اللَّهَ ...:) بازهم در مورد اين
آيه، اختلافات ديگرى وجود دارد. برخى گفتهاند: اين آيه با آيه خمس نسخ شده است( (وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ ...)) طبق آيه خمس، فقط خمس غنائم متعلق بخدا و رسول و ... است.
برخى گويند: اين آيه، منسوخ نيست، زيرا نسخ محتاج دليل است و اين آيه
با آيه خمس ناسازگار نيست. عدهاى گويند: آنها حكم انفال را از پيامبر خواستند و
پرسيدند: انفال از كيست؟ از اينرو در جواب آنها گفته شد: از خدا و رسول است.
دستهاى مىگويند: آنها پرسيدند كه حكم غنائم چيست و آيا تقسيم آن حلال است يا
حرام؟ از اينرو جواب داده شد كه تقسيم آن حلال است. در علت اين سؤال نيز اختلاف
شده است.
ابن عباس گويد: در روز بدر، پيامبر فرمود: هر كس چنين و چنان كند،
براى اوست چنان و هر كس اسيرى بياورد، براى اوست فلان. جوانها شتاب كردند و پيران
در زير پرچمها باقى ماندند. هنگامى كه جنگ تمام شد، جوانها چيزى را كه پيامبر براى
آنها مقرر
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 157