نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 152
استماع قرآن واجب است. اختلافى نيست كه در
غير حال نماز، سكوت و استماع، واجب نيست. از امام صادق (ع) روايت شده است كه: سكوت
براى استماع قرآن در حال نماز و غير حال نماز، واجب است. شيخ طوسى مىگويد: استماع
قرآن در غير حال نماز، مستحبّ است. در كتاب عياشى از امام صادق (ع) نقل شده است كه
ابن كوا پشت سر امير المؤمنين در حال نماز، اين آيه را خواند:(لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ
الْخاسِرِينَ) حضرت سكوت كرد. عبد اللَّه بن ابى يعفور
مىگويد:
خدمت امام صادق (ع) عرض كردم: شخصى مشغول قرائت قرآن است. آيا بر كسى
كه صداى او را مىشنود، استماع واجب است؟ فرمود: آرى، هر گاه قرآن نزد تو خوانده
شود، بايد سكوت و استماع كنى.
زجاج گويد: ممكن است منظور اين باشد كه بدستور قرآن عمل كنيد و تجاوز
نكنيد، زيرا «سمع اللَّه دعائك» يعنى خداوند دعاى ترا اجابت كرد. چه او شنوا و
داناست. جبائى گويد: اين آيه، در ابتداى تبليغ نازل شد، تا مردم دقت كنند و
بفهمند. احمد حنبل گويد: باجماع امت، اين آيه. در باره نماز نازل شده است.
(وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ
الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ): اين خطاب به پيامبر و
مقصود عموم است. برخى گويند: خطاب به شنونده قرآن است. يعنى: از روى تضرع و خوف با
صداى آهسته، خداوند را با تسبيح و تهليل و حمد، ياد كن. زراره نقل كرده است كه: هر
گاه مشغول نماز جماعت و مأموم هستى، سكوت كن و پيش خودت تسبيح بگوى. يعنى: در
مواردى كه امام آهسته قرائت مىكند. برخى گويند:
منظور اين است كه بوسيله تفكر، در ياد نعمتهاى خداوند باش. برخى
گويند:
يعنى بياد صفات بزرگ و نامهاى نيكوى خدا باش. اينكه مىگويد: از روى
تضرع و خوف، براى اين است كه: دعايى كه با تضرع و ترس همراه باشد، بهتر مستجاب
مىشود. جبائى مىگويد: ذكرى كه در نفس باشد، از ريا دورتر است. اينكه مى- گويد:
با صداى آهسته، منظور اين است كه: صدا معتدل باشد و از حد خود تجاوز نكند. چنان كه
مىفرمايد:(وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها) (اسراء 110:
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 10 صفحه : 152