كريمه‌(وَ أُحِيطَ)( بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ يُقَلِّبُ كَفَّيْهِ عَلى‌ ما أَنْفَقَ)[1] (ميوه او نابود گشت و بنا كرد دو دست خويش را بحسرت مالى كه در آن خرج كرده بود زير و رو همى كرد) و(إِلَّا أَنْ يُحاطَ بِكُمْ)[2] (مگر اينكه همه شما هلاك شويد) بهمين معنى است.

(يَكادُ الْبَرْقُ ..) نزديك است دليل‌هاى روشن قرآن دلشان را بربايد از شدت ناراحتى آنان در امور دينشان هم چنان كه برق نزديك بود نور چشمشان را بگيرد.

و همانطور كه باران زده‌هاى بيابان وقتى صاعقه ميزد از نورش استفاده كرده و كمى راه ميرفتند اين منافقان نيز هر گاه روشنى دعوت متوجه آنان ميشد كمى جلو آمده و اظهار علاقه ميكردند اما همين كه مشكلى براى مسلمين پيش ميآمد بسبب كفر درونى خود سر گردان شده ميايستادند هم چنان كه آنان در تاريكيهاى بيابان سر گردان ميماندند.

بعضى گفته‌اند همين كه ايمان آوردند ايمان براى آنان نورى بود در دنيا اما همين كه مردند بسبب كفر درونى خود به تاريكى عذاب برگشتند.

جمعى ديگر معتقدند كه مراد از اين آيات يهودند آنان وقتى مسلمين در جنگ بدر پيروز شدند گفتند اين همان پيامبرى است كه موسى بدان نويد داد اما همين كه در جنگ احد مسلمانان شكست خوردند اينان ايستاده و شكايت كردند.

(لَوْ شاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ ....) علت اينكه در ميان همه قوه‌ها اين دو قوه شنوايى و بينايى نام برده شده اينست كه در دو آيه قبلى آنها ذكر شده بودند و مقصود بيان عذاب منافقان است‌(وَ اللَّهُ مُحِيطٌ بِالْكافِرِينَ) خدا از هر سو بكافران احاطه دارد و اگر بخواهد كفر آنان را آشكار كرده و يا نابودشان مينمايد چه او بر هر چيز توانا است‌

[1] آيه 42 از سوره كهف.

[2] آيه 66 از سوره يوسف. صدر آيه:« قالَ لَنْ أُرْسِلَهُ مَعَكُمْ حَتَّى تُؤْتُونِ مَوْثِقاً مِنَ اللَّهِ لَتَأْتُنَّنِي بِهِ إِلَّا أَنْ يُحاطَ بِكُمْ» .... يعقوب گفت تا شما براى من بخدا عهد و قسم ياد نكنيد كه او را برگردانيد يا بقهر خدا هلاك شويد من هرگز بنيامن را با شما نميفرستم.