[سوره البقرة (2): آيات 17 تا 18]

(مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ ناراً فَلَمَّا أَضاءَتْ ما حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكَهُمْ فِي ظُلُماتٍ لا يُبْصِرُونَ (17) صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ (18))

[ترجمه‌]

مثل آنها چون كسى است كه آتشى ميافروخت همين كه اطرافش را روشن ساخت خداوند نورشان را برگرفت و در ميان تاريكيها واگذارشان كرد كه نتوانند ديد (17).

كر و لال و كورند پس بر نميگردند (18)

شرح لغات‌

مثل- آوردن نظائر مطلب است كه با دانستن آن فهم مطلب ساده‌تر ميگردد.

استوقد- بمعناى اوقد (بر افروخت) مثل استجاب بمعناى اجاب (اجابت كرد) و بعضى آن را بهمان معناى باب خودش گرفته و استوقد را بمعناى آتش گيرانه طلب كرد دانسته‌اند ريشه اين فعل «وقود» است كه بمعناى آتش گيرانه چون چوب و آتشى حرارت ده و سوزانند ميباشد.

اضاء- روشن شد (لازم) و روشن نمود (متعدى) ولى در اينجا بمعناى متعدى (روشن نمود) ميباشد.

تفسير

مثل منافقين كه اظهار ايمان ميكنند ولى در باطن هم چنان بكفر خود باقى هستند مثل كسى است كه در شبى تاريك آتشى را بر افروخته است يا ميخواهد از آتش، روشنى و نور بگيرد ولى همين كه آتش روشن ميشود و اطرافش را مى‌بيند و از آنچه مى‌ترسد خود را نگاهداشته و حفظ مى‌كند ناگهان آتش خاموش شده در آن تاريكى، ترسان و سرگردان ميماند.

ابن عباس و قتاده و ضحاك و سدى ميگويند: منافقان وقتى اظهار ايمان مى‌كنند از نور و روشنى آن بهره‌مند شده در سايه‌اش عزيز ميگردند با مسلمين در نكاح و ارث و امنيّت در اموال و اولاد همسان و مانند ميشوند ولى وقتى مردند بهمان تاريكى درونى كه اثر كفر باطنى آنهاست باز گشته و در وحشت و عذاب خواهند بود.

بعضى گفته‌اند: معناى اينكه خدا نور را از آنها ميگيرد(ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ)