شرح لغات‌

قسمت ...- سخت شد و نرمى و رأفت از آن بيرون رفت.

يتفجّر ...- ميجوشد و بيرون ميآيد.

يهبط ...- فرود ميآيد.

بغافل ...- ناآگاه.

تفسير:

(ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ ...)- پس نرمى و رأفت از دلهاى شما بيرون رفت.

بعد از آيات و نشانه‌هايى كه خداوند بدست موسى آشكار كرد و در آن دو احتمال ديگر نيز جريان دارد.

اوّل از ابن عبّاس حكايت شده مقصود: انكار پسران برادر مقتول است كه پس از زنده شدن و معرّفى آنان بعنوان قاتل باز بر انكار خود اصرار ورزيدند در حالى كه با در نظر گرفتن قدرت خداوند و زنده كردن مرده‌اى با آن كيفيت مخصوص مى‌بايست در برابر آن خاضع شوند و دلهايشان نرم گردد.

دوّم علاوه بر جريان مقتول اشاره بآيات و نشانه‌هاى ديگر نيز باشد مانند مسخ كردن بوزينه‌ها و خوك‌ها و بالا بردن كوه را بالاى سر آنان و بيرون آمدن آب از سنگ و شكافته شدن دريا و نظائر آن.

(فَهِيَ كَالْحِجارَةِ ...)- پس دلهاى شما همانند سنگ است در سختى و خشكى و شدّت.

گفتار بغير ذكر خدا

از نبى اكرم 6 روايت است كه فرمود: زياد در مورد غير ياد خدا صحبت نكنيد و سخن نگوئيد زيرا كه زيادى چنين گفتارى دل را سخت ميكند و دورترين مردم از خداوند همانا سخت‌دل است.

(أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً ...)- يا (دلهاى شما) سخت‌تر از سنگ است و ممكن است عطف بر محلّ كاف كه بمعناى مثل است بوده باشد و مثل اينكه چنين فرموده: دلهاى شما