جلد اول‌

علم تفسير قرآن‌

لغت تفسير

موضوع و فائده آن

چرا بتفسير نيازمنديم

اختلاف سليقه مفسران

اقسام تفسير نويسندگان

تفسير تا قرن 14

كلمه تفسير، از ماده و ريشه «فسر» بمعناى كشف و روشن نمودن است.

بعضى آن را از اصل «سفر» كه آن نيز عبارت از كشف و ظهور است چنان كه گويند «أسفر الصبح» يعنى صبح ظاهر شد، گرفته‌اند.

كلمه تأويل‌

كلمه تأويل بمعناى بازگرداندن و از اصل «اوْل» (بازگشتن) جدا شده است قاموس‌[1] محيط: تأويل كلام همان تفسير و بيان آن ميباشد، بنا بر اين تأويل با كلمه تفسير در معنى فرق ندارد.

قاموس و مجمع البحرين تفسير را بيان مطلب مشكل و پرده برداشتن از آن و تأويل را برگرداندن يكى از دو معنا بديگرى ميداند.

اما در اصطلاح دانشمندان كلمه تفسير در دو مورد بكار رفته است:

1- در فن بديع كه متكلم سخنى ميگويد و كلامى ميآورد كه بتنهايى و مستقلًّا معناى مورد نظر از آن فهميده نميشود و نيازمند بجمله و كلام ديگرى است كه آن را روشن كند و تفسير نمايد و اين نوع تفسير خود يكى از محسنات معنوى است و در فن بديع از آن بحث شده است و مربوط بفن ماست.

[1] كتاب لغت معروف.