اخلاقى، مادى و معنوى براى اصلاح همۀ جهان است. اصلاح تمام روى زمين و پايان دادن به همۀ ظلم‌ها و نابسامانى‌ها، شوخى نيست و نمى‌تواند كار ساده‌اى باشد. آماده‌باش براى چنين هدف بزرگى، بايد متناسب با آن باشد؛ يعنى بايد به گستردگى و ژرفاى آن باشد.

منتظران راستين وظيفه دارند مراقب حال يك ديگر نيز باشند و علاوه بر اصلاح خويش، در اصلاح ديگران نيز بكوشند؛ زيرا برنامۀ عظيم و سنگينى كه منتظر آنند، يك برنامۀ فردى نيست.

نيز ن. ك: منتظر، زمينه‌سازان ظهور، ياران حضرت مهدى عليه السّلام.

عقوبت به قصد تشفى دل

انتقام [1]، گاه به انسان نسبت داده مى‌شود و گاه به خداوند. تفاوت اين دو در اين است كه انتقام‌هاى بشرى بيشتر در پى زيانى است كه فرد بر اثر ناتوانى از ناحيۀ دشمن ديده و بدين‌وسيله مى‌خواهد ناكامى و شكست خود را جبران كند؛ ازاين‌رو گاه ضمن گرفتن انتقام، از حدّ ميانه‌روى بيرون رفته، مرتكب كار ناروا و خلاف حق مى‌شود؛ اما انتقام الهى بر اثر آسيب ديدن خداوند يا براى تشفى خاطر نيست، زيرا خداوند آسيب‌پذير نيست و تشفى خاطر در او راه ندارد، بلكه انتقام او به معناى كيفر دادن گناهكاران بر اساس حق و عدالت است.

انتقام بشرى نيز به فردى و اجتماعى تقسيم مى‌شود. انتقام فردى، بيشتر برخاسته از احساس و غايت آن تشفى خاطر است؛ اما انتقام اجتماعى كه در قالب قصاص و مجازات صورت مى‌گيرد، و بيشتر مبتنى بر عقل است و هدف آن، حفظ نظام اصلاح و تربيت افراد جامعه و بستن راه‌هاى ناامنى در اجتماع است. اين نوع انتقام، بيشتر در قلمرو وظايف حكومت است.

حس انتقام‌جويى يك اصل حياتى است كه خداوند آن را در وجود همۀ انسان‌ها و حتى برخى حيوانات به