كه جهان را از عدالت مى‌آكند، سخن مى‌گفت و ستمديدگان را بشارت مى‌داد. در چهل سالگى روزى كسى به او گفت: «اى بزرگوار! شايد تو خود مهدى موعودى؟» محمد نخست انكار كرد؛ ولى به تدريج خود را مهدى خواند. مردمى كه از برده‌فروشى و ستم مصريان و انگليسيان، به ستوه آمده بودند، ادعايش را پذيرفتند. محمد احمد با دخترانى از قبايل مختلف ازدواج كرد و پيوندهاى بسيار پديد آورد. پيروان محمد احمد، وى را تا حد پرستش گرامى مى‌داشتند.

در سال 1300 ق داعيانى نزد شيوخ قبايل فرستاد و از آنان خواست به او كه مهدى منتظر است و رسول خدا آمدنش را بشارت داده ايمان آورند. حاكم خارطوم نماينده‌اى نزد وى فرستاد. وقتى فرستاده حاكم، آمادگى پيروان محمد را مشاهده كرد، به پايتخت بازگشت و با پنجاه جنگاور به نبرد با مهدى روى آورد در اين جنگ، نماينده حاكم خارطوم و همراهانش هلاك شدند و كار مهدى سودانى رونق فزون‌تر يافت. ژنرال گوردن از سوى دولت بريتانيا سمت محمد احمد شتافت؛ اما او نيز به قتل رسيد. بدين ترتيب، خارطوم و تمام سودان به دست مهدى سودانى افتاد.

او بارها با محمد سعيد پاشا و عبد القادر پاشا و افسران انگليسى نبرد كرد. در تمام اين جنگ‌ها پيروز شد و غنيمت بسيار به دست آورد.

مهدى سودانى سرانجام در 21 ژانويه 1885 م بر اثر تبى شديد در گذشت. او هنگام مرگ عبد اللّه نعاشى را جانشين خود ساخت؛ اما عبد اللّه به سرعت، تمام دستاوردهاى مهدى را از كف داد.

نيز ن. ك: مدعيان مهدويت.

كتابى مفصل در مهدويت

اين كتاب، ترجمۀ جلد سيزدهم بحار الانوار است كه به قلم مرحوم استاد على دوانى به فارسى برگردان شده است. اين اثر، حاوى گزارش تفصيلى با محتواى تاريخى-حديثى در زندگانى حضرت مهدى عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف است.

ترجمۀ فارسى كتاب، با مقدمه و پاورقى‌هاى مبسوط مترجم همراه است. مقدّمه و اضافات مترجم، با