نام کتاب : فرهنگ نامه مهدویت نویسنده : سلیمیان، خدامراد جلد : 1 صفحه : 323
اين مطلب با تعبيرهاى متفاوتى در سخنان معصومين عليهم السّلام به چشم مىخورد؛ زراره گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود:
همانا براى قائم، دو غيبت است كه در يكى از آنها به خانوادهاش بر مىگردد و در ديگرى مكانش معلوم نيست. هر سال در مناسك حج حاضر مىشود و مردم را مىبيند؛ در حالى كه مردم او را نمىبينند. [1]
آن حضرت در روايتى به كوتاه و بلند بودن دو غيبت امام اينگونه اشاره كرده است:
براى قائم، دو غيبت است؛ يكى از آنها كوتاه و ديگرى دراز. در غيبت نخست، جز شيعيان مخصوص، كسى از جايگاه او خبر ندارد و در ديگرى، جز خدمتكار ويژۀ آن حضرت، كسى از مكانش آگاه نيست. [2]
لازم يادآورى است آن حضرت در دوران پدر بزرگوار خويش نيز نوعى پنهانزيستى داشته است و به گونهاى نبوده كه همگان بتوانند آن حضرت را ملاقات كنند. همين باعث شده است برخى آغاز غيبت آن حضرت را از هنگام ولادت بدانند. [3]
الغيبة
از معتبرترين منابع روايى مهدويت
اين كتاب، اثر ابو عبد اللّه محمد بن ابراهيم بن جعفر كاتب نعمانى، مشهور به ابن ابى زينب (ابن زينب) ، از راويان و دانشمندان شيعه در اوايل قرن چهارم هجرى است. وى نزد شيخ كلينى دانش حديث را فراگرفت و كاتب وى شد. شايد به همين سبب نيز عنوان «كاتب» يافت. او از شهرت، احترام و اعتبار خاصى نزد دانشمندان و فقهاى شيعه بهرهمند است. نجاشى دربارۀ او مىنويسد:
وى از بزرگان اصحاب ما و داراى مقامى والا، جايگاهى شايسته، اعتقادى درست، و روايات فراوان است. وى نخست به بغداد گام نهاد،
[1] . «انّ للقائم غيبتين يرجع فى احداهما و فى الاخرى لايدرى اين هو يشهد المواسم يرى الناس و لا يرونه» ، نعمانى، الغيبة، ص 175، ح 15.
[2] . «للقائم غيبتان احداهما قصيرة و الاخرى طويلة الغيبة الاولى لا يعلم بمكانه فيها الاّ خاصة شيعته و الاخرى لا يعلم بمكانه فيها الاّ خاصة مواليه» ، شيخ كلينى، الكافى، ج 1، ص 340.