درباره آينده» ، امرى بايسته و ضرورى به نظر مى‌رسد.

دربارۀ مهدويت‌پژوهى و آينده پژوهى چند نكته قابل تأمل است:

1. آينده‌پژوهى، اعم از غايت و نهايت‌پژوهى است. مهدويت‌پژوهى از اين حيث، جزئى از آينده‌پژوهى است. البته مهدويت، آينده نهايى محسوب مى‌شود.

2. آينده‌پژوهى، كلّى و مفهومى است؛ حال اين‌كه مهدويت‌پژوهى، مصداقى است؛ آن هم دربارۀ همان يك مصداق تامّ و تمام. از طرفى جزئيات آينده جهان در نظام مهدوى، از جهات گوناگونى روشن شده است.

3. مهدويت‌پژوهى، كمال‌پژوهى است؛ پس در واقع، در «مهدويت» ، نهايت همراه كمال مطرح است.

بنابراين مهدويت‌پژوهى، علاوه‌بر منابع عقلى-فلسفى و احيانا علمى- تجربى، به شدّت در تبيين جزئيات، به منابع وحى و سنت و روش استنادى و اجتهادى وابسته است؛ براى نمونه، عقل با برهان و استدلال، غايت و علت نهايى را به صورت قطعى و حتمى براى انسان، جامعه، جهان و تاريخ پذيرفته و آن را تعميم مى‌دهد و نمى‌پذيرد اين‌ها عبث آفريده شده باشند و اين‌كه نظام در آينده، نظامى متشكل از جمعيت، دولت، سرزمين و حاكميت جهانى خواهد بود.

علم و تجربه‌هاى علمى، با تحليل گذشته، به صورت احتمالى وضعيت آينده را پيش‌بينى مى‌كند؛ ولى فراتر از همين احتمال كلى، پيش نمى‌رود و از محدودۀ علم تجربى، سياسى و تاريخى خارج است. حداكثر مى‌تواند تا اين اندازه احتمال دهد كه شكل جهانى و مردمى‌ترى باشد. منابع قرآنى و سنّت (احاديث) ، در تبيين مبانى و شرايط و حتى شكل، شيوه‌ها و ساختار آينده جهان و تاريخ و وضعيت نظام سياسى، سياست و دولت جهانى، به كمك عقل و تجربه مى‌آيند و به صورت يقينى، دانسته‌هاى عقل را تفسير و تفصيل داده و شكل و ساختار سياسى آينده را تبيين و روشن مى‌سازند و از آن خبر مى‌دهند. [1]

نيز ن. ك: آخر الزمان، حكومت جهانى.