responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : آیینه پژوهش نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم    جلد : 55  صفحه : 16

بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور ، و آثار
صادقى اردستانى احمد


عقيده به عنصر (صدقه جاريه) و (باقيات الصالحات), در فرهنگ اسلامى, در طول تاريخ, منشأ كارآيى هاى فراوان و آثار ماندگار مختلفى گرديده است.
احاديث اسلامى, تأسيس (قنات) را براى جارى ساختن آب, به عنوان سرمايه اصلى براى آبادانى و عمران1 درختكارى را به عنوان عنصر كشاورزى بهره رسان و اشتغالزا2, ساختن خانه را براى (ابن السبيل) به منظور اسكان درماندگان3 تأسيس (دار الايتام) را جهت پذيرايى و حمايت بى پناهان4 و بالاخره تأسيس بيمارستان و آسايشگاه را, به عنوان بنيادها و مراكز خيرى و ماندگار, جهت امداد و خدمات به نيازمندان و خلاصه صدقه جاريه و باقيات الصالحات, معرفى كرده است.5
موارد فوق بسيار ارزشمند و مفيده بوده و درخور تقدير است و در جوامع اسلامى هم هزاران نفر بدان اقدام كرده و ميليون ها نفر هم از آن بهره گرفته اند و سامان يافته اند. اما به هر حال, اين گونه صدقات جاريه, عمدتاً جنبه مادى داشته و در عين حال, مشكلات فراوانى از زندگى خلق خدا را برطرف نموده و به آنان حيات بخشيده است.
ولى اين معنا را هم نمى توان ناديده گرفت كه اگر صدقه جاريه, در قالب اقدام فرهنگى صورت گيرد, افزون بر اين كه چنين اقدامى (فرهنگساز) براى ساير خدمات انسانى مى گردد, آثار آن ماندگارتر و مفيدتر, و شعاع آن وسيع تر, و فراگيرتر, در گستره جوامع بشرى خواهد بود. بدين جهت, چاپ قرآن, و چاپ و نشر كتاب هاى علمى و دينى, كه موجب آگاهى و دانايى خلق نسبت به خدا و معارف اسلام مى گردد, بارزترين و مفيدترين و ماندگارترين مصداق (صدقه جاريه), و حتى موجب مغفرت و بهره گيرى مؤسس چنين اقدامى, بعد از مرگ وى معرفى شده است.
در بيان امام صادق(ع): مُصحَف يَخلُفُه6, در بيان رسول خدا(ص): عِلماً عَلَّمهُ و نَشَرَهُ…7 به عنوان صدقه جاريه مفيد پس از مرگ معرفى شده, و پيامبر(ص) در بيان ديگرى فرموده است:
المؤمن إذا مات و ترك ورقة واحدة عليها علم, تكون تلك الورقة يوم القيامة, ستراً فيما بينه و بين النّار, و أعطاه اللّه تبارك و تعالى بكلّ حرف مكتوب عليها, مدينة أوسع من الدنيا سبع مرّات.8
آرى, عقيده به چنين احاديثى, براى افراد آگاه و توانمند مؤمن و دورانديش و علم دوست, موجب گرديده كه در كشورهاى اسلامى, براى چاپ و نشر قرآن كريم و كتاب هاى دينى, صدها مؤسسه فرهنگى تشكيل گردد, و با ارائه معارف دين خداوند, در جهت آگاهى و دانايى و تنوير روح و فكر انسان ها, گام هاى مثبت و مؤثر برداشته شود, كه از جمله آنان (بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور) در ايران است. تلاش مؤسس
محمد حسين كوشانپور, فرزند حاج زين العابدين كتابچى, به سال 1297ش, در خانواده اى مذهبى و متدين, در (خوانسار) چشم به دنيا مى گشايد. وى پس از هفت خواهر, تنها فرزند پسر خانواده بود كه همراه اعضاى خانواده به اصفهان مهاجرت مى كند.
شغل حاج زين العابدين, كتابفروشى بود و با داشتن يك مغازه كوچك در اصفهان, به اين كار فرهنگى ادامه مى داد. محمدحسين, هنوز دوران كودكى خود را مى گذرانيد كه به خاطر هوش سرشار, ذوق سليم, فطرت پاك و استعداد فوق العاده, توانست كمك كار مؤثر و كارسازى براى پدر شود تا جايى كه پدر را براى خريد و فروش كتاب, از آمدن به مغازه بى نياز گرداند.
در آن روزگار, براى خريدارى كتاب با چارپايان به (هندوستان) مسافرت مى كردند, و محمدحسين در سن يازده سالگى, براى خريدارى كتاب با وسايل آن روز به (هندوستان) مسافرت كرد, و با معامله و خريدارى كتاب از ناشران معتبر و سالخورده, با موفقيت به ايران بازگشت و در اثر رونق كار و شهامت كم نظير, اعجاب همگان را برانگيخت.
محمدحسين, در حالى كه پدر را از دست داده و به آغوش خاك (تخت پولاد اصفهان) مى سپارد, براى بهره گيرى بيشتر از توان و استعداد خويش, در زمينه چاپ و پخش و نشر كتاب و توسعه كار, در حالى كه 24 سال داشت, به سال 1297ش به تهران مهاجرت مى كند و با سرمايه فراوانى كه در اثر تلاش و پشتكار به دست آورده بود, به چاپ و نشر كتاب هاى بيشترى ادامه مى دهد, و در اين كار از آن چنان مكنت و شهرتى برخوردار مى گردد كه به سال 1300 در حالى كه 27 سال داشت, به عنوان اولين ناشر معتبر و سرشناس ايران شناخته و معرفى مى شود. رازهاى موفقيت
رازهاى موفقيت و توانايى اين تاجر بزرگ, كه او را از بسيارى از ثروتمندان و توانگران و حتى برخى از نيكوكاران ممتاز مى ساخت, قابل خلاصه كردن در موارد زير است:
1. اخلاص در عمل, سرمايه معنوى عظيمى بود كه به تلاش و كوشش اين تاجر نيكوكار, رنگ و بوى عطرآگينى مى بخشيد. مال و ثروت فراوان و مسائل وابسته به آن, او را هيچ گاه از ياد خدا و عبادت غافل نمى ساخت, و حتى سوگوارى و روضه خوانى هاى ماه محرم و ساير مواقع را طورى ترتيب مى داد كه, با طلوع آفتاب پايان پذيرد, و در آن كمتر شائبه (ريا) و شهرت طلبى راه يابد.
2. داستان تلاش و پشتكار خستگى ناپذير محمدحسين, كه به زيارت خانه خدا نيز موفق شده بود, داستان تكان دهنده و آموزنده اى است. او عقيده داشت: انسان در هر كارى كه آن را شروع مى كند, بايد آن قدر هوشيار باشد و تلاش كند كه نفر اول باشد, نه نفر دوم. بدين جهت در شبانه روز بيش از سه ساعت نمى خوابيد و شب ها هم در خانه, به عنوان يك فريضه دينى به كار و فعاليت مى پرداخت, وقتى هم از او مى پرسيدند: چرا در منزل كار مى كنى؟ پاسخ مى داد: من مجبورم شب در خانه كار كنم; زيرا همكاران شب ها به خانه خود مى روند, اگر آنان در محل كار مى ماندند, من هم در بيرون به كار ادامه مى دادم.
3. تواضع و فروتنى, شيوه افراد اصيل و خودساخته است. آنان همچون درختان, هرچه پربارتر شوند, شاخه هاى آنان پايين تر مى آيد. اما خوى افراد ثروتمند و توانمند عموماً, خوى نخوت و غرور و تكبّر و تبختر است, و گاهى هم به بيان امام على(ع): ثروت و قدرت, انسان را به مستى و فقدان خرد مى كشاند.9 ولى حاج محمد حسين كوشانپور, كه از تجار و ثروتمندان سرشناس آن روز ايران بود, با اين همه, از تواضع و فروتنى بارزى برخوردار بود. با همگان حشر و نشر داشت, با افراد تهى دست و عادى نشست و برخاست مى كرد, به همه احترام مى گذاشت و حتى از نظريه ها و انتقادهاى ديگران سود مى برد, و در جهت پيشبرد اهداف خويش استفاده مى كرد.
4. كوشانپور در عين حالى كه براى توسعه دارايى خود نهايت تلاش را به كار مى گرفت, با نهايت دقت ضوابط شرع مقدس و روح تعبّد را پاس مى داشت, و با وجود اين كه اين گونه افراد براى افزايش ثروت و سود ببيشتر خويش گاهى منافع مادى را بر مسؤوليت دينى و مصالح شرعى مقدم مى داشتند, او هرگز حاضر نمى شد براى سود بيشتر, خلاف شرعى را مرتكب شود. بدين جهت وقتى براى اجاره مغازه هاى او در بهترين نقطه مركزى تهران, براى مشروب فروشى مراجعه كردند, و حاضر به پرداخت اجاره بهاى سنگينى هم شدند, او زير بار نرفت, و دارايى و ثروت خويش را وسيله گناه و موجب انحراف و انحطاط و بدبختى ديگران قرار نداد.
در اواخر عمر هم كه وى به بيمارى سرطان مبتلا شده بود, وقتى پزشكان براى مداواى او, نوشيدن مقدارى شراب را تجويز كردند, تن به اين كار نداده گفت:
خوردن شراب حرام است, و امام جعفر صادق(ع) هم فرموده است: خداوند متعال, در چيزى كه حرام شده, دوا و شفا قرار نداده است.10
5. حشر و نشر با ادبا, علما, و نويسندگان و اهل قلم و علم دوستى, ويژگى ديگر اخلاقى و اجتماعى وى بود. براى اين منظور او درِ خانه خود را به روى اين گروه ها باز گذاشته بود و همواره خانه وى محلّ آمد و رفت و تجمّع ادبا, علما, شعرا, نويسندگان, مترجمان و استادان دانشگاه بود, كه برحسب مورد به هر گروهى در جهت چاپ و نشر آثار آنان مساعدت مادى و معنوى مى كرد و به تشويق و حمايت مى كوشيد.
6. يارى تهى دستان و تهيه سرمايه براى افراد ناتوان عائله مند, از خصوصيات ديگر اين تاجر متدين و مردم دوست بود, به گونه اى كه وى با صرف بخشى از دارايى خويش, براى افراد بيكار و بدون سرمايه توانست, سرمايه اوليه كار فراهم كند و آنان را به شغل و تلاش و تأمين زندگى شرافت مندانه برساند, چنانكه همين روحيه مردم دوستى و مظلوم نوازى او موجب گرديده بود كه گاهى در دادگاه ها شركت كند و از حق مظلومينى كه مورد ستم افراد قدرتمند قرار مى گرفتند, داوطلبانه و بدون چشم داشت مادى, از آنان رفع ظلم گرداند.
7. عفو و گذشت; طبيعى است كه, افراد موفق و نيكوكار, به همان ميزانى كه مورد تمجيد و ستايش افراد صالح قرار مى گيرند, در مقابل از شرّ حسودان و بدخواهان و رقيبان نيز در امان نخواهند ماند. حاج محمد حسين كوشانپور هم, با چنين برخوردها و كارشكنى هايى مواجه مى گرديد, اما فطرت پاك, روح سالم و بلندنظرى او سبب مى گرديد كه بگويد: (با بد انديش هم, نكويى كن…). و با عفو و گذشت و اغماض از بدى بدخواهان به راه خير و صواب خويش ادامه مى داد.
8. اين تاجر آگاه و متدين, كه با امكانات مادى خويش, محورهاى مختلف خدماتى و نيكوكارى و كمك رسانى به مردم را پيموده بود, بر اثر روح علم دوستى و حشر و نشر با كتاب و علما و دانشمندان و مشاهده زحمات طاقت فرساى آنان, به يك دورانديشى و آينده نگرى درخشانى رسيد, كه تصميم گرفت آن را با يك اقدام حساب شده, لباس عمل بپوشاند.
براى اين منظور, در عين حالى كه با سفارش آية اللّه بروجردى به چاپ كتاب (خلاف شيخ طوسى) و (مفتاح الكرامة), (جامع احاديث الشيعه) و (ايضاح الفوائد) اقدام نموده بود, بخشى از اموال خويش را براى تأسيس (بنياد فرهنگ اسلامى) جهت چاپ و نشر كتاب اختصاص داد.
حاج محمد حسين كوشانپور, در حالى كه از رهگذر چاپ و احياى كتاب ها و آثار شيعه, دعاهاى مراجع دين, و دعاهاى امداد ديدگان زيادى را همراه داشت, و پس از گذراندن عمرى مفيد و پربركت ـ 75 سال ـ با روحى آرام, جمله: الهى رضاً برضائك را به زبان جارى كرد و به سال 1348ش چشم از جهان فرو بست و در قم صحن بزرگ حضرت فاطمه معصومه(س) در مقابل ايوان آيينه در خاك آرميد. ادامه راه
پس از درگذشت حاج محمد حسين كوشانپور, فرزند او حاج عباس (متولد آبان 1300ش), در اجراى وصيت پدر (بنياد فرهنگ اسلامى حاج محمد حسين كوشانپور) را تأسيس كرد, تا سرمايه گذارى ها و زحمات يك عمر پدر را به نتيجه بهتر برساند. اما تأسيس چنين بنيادى, كار ساده اى نبود. كارشكنى رقيبان و بدخواهان, و از آن سخت تر مخالفت هاى دولتى نسبت به اين گونه اقدامات فرهنگى, براى تأسيس و تشكيل, موانع فراوانى را به وجود آورد, و تلاش و شهامت و فداكارى فوق العاده اى را مى طلبيد.
ولى بالاخره, حاج عباس, با زحمات و پى گيرى هاى فراوانى موفق مى شود, بنياد ياد شده را در تاريخ 29/4/1349ش, طى شماره/1120, با اركان هيئت مؤتمنين و هيئت نظّار, به ثبت برساند, و كار فرهنگى بنياد را با استوارى و دامنه وسيع تر ادامه دهد.
اين بنياد, با بكارگيرى سرمايه مادى و استفاده از سرمايه هاى فكرى و علمى مراجع نجف و قم و تهران و همكارى مخلصانه و فداكارانه فضلا و عالمان سخت كوش حوزه هاى علمى, موفق مى شود, در زمينه هاى كلام و اصول عقايد, تفسير قرآن كريم, فقه واحكام عملى, رجال, و حديث, آثار ارزشمندى را تصحيح و تحقيق كرده, و با چاپ و نشر آن در حوزه هاى علميه داخل و خارج, خدمات بسيار شايسته اى به جهان تشيّع بنمايد. به پاسداشت مؤسسين آن بنياد, و عالمان بزرگوارى كه ساليانى از عمر خويش را براى نسخه يابى و تحقيق اين آثار صرف نموده اند, به معرفى آنها و مراحلى كه جهت احياى اين آثار صورت گرفته, مى پردازيم:
يادآورى مى شود كه پس از درگذشت مرحوم حاج عباس كوشانپور, كه 28/10/1360ش اتفاق افتاد, و در قبرستان (باغ بهشت قم) در مقبره خانوادگى به خاك آرميد, فرزندان آن مرحوم, حاج محسن و على آقاى كوشانپور, راه و كار بنياد را ادامه داده, به تجديد چاپ بعضى از كتاب هاى قبل و چاپ آثار جديدى پرداخته اند.
خدمات فرهنگى بنياد فرهنگ اسلامى, به شرح زير است: الف) كلام و اصول عقايد 1. دلائل الصّدق فى نهج الحق, للامام, شيخ محمد حسن المظفّر
درباره سير تكاملى اين كتاب, توضيحات زير لازم است:
ـ علامه, حسن بن يوسف بن مطهّر حلّى, متولد 26 رمضان 648 و متوفاى 11 محرم 726ق, براى سلطان محمد خدابنده, كتاب (نهج الحق و كشف الصدق) را براساس عقايد شيعه, در مورد توحيد, عدل, نبوت, امامت و ساير مسائل اعتقادى شيعه, در دو جلد نوشته, و به سال 1344 هجرى در نجف چاپ شده است.
ـ فضل الله بن روزبهان اصفهانى (متولد بين 850 و 860 و متوفاى 928ق)11 كتاب (نهج الحق…) را به طور كامل در ضمن كتاب خود (ابطال الباطل و إهمال كشف العاطل) آورده, و مطالب آن را رد كرده است.
ـ علامه محمد حسن بن محمد بن عبدالله بن محمد بن احمد بن مظفر نجفى (متولد 1301 و متوفاى 1375ق) كتاب (نهج الحق) را متن قرار داده و جواب فضل بن روزبهان بر ردّ مطالب كتاب (نهج الحق…) را ذكر نموده است. آنگاه مطالب اين كتاب را كلمه به كلمه جواب داده, و نام اين مجموعه را كه با مقدمه اى پيرامون تراجم رجال حديث و روات (صحاح ستّه), و احاديث زيادى از آنها آورده, و آن را به سال 1350ق, در دو جلد به پايان رسانده و نام آن را (دلائل الصدق) گذاشته است.12
ـ بر كتاب (دلائل الصدق) شيخ محمود, فرزند علامه محمد حسن مظفر, استاد فقه دانشكده فقه در نجف, و همچنين آية اللّه شيخ طاهر بن راضى, از عالمان نجف, هفده صفحه مقدمه نگاشته, شرح زندگى مؤلف را آورده, و كتاب (دلائل…) 25 رجب 1396ق, در نجف اشرف به چاپ رسيده است.
ـ كتاب دلائل الصدق اكنون از سه جلد تشكيل يافته, كه در جلد اول مباحث توحيد و عدل و نبوت, در جلد دوم مبحث امامت و فضايل اميرالمؤمنين, و در جلد سوم سيره خلفا مورد بررسى قرار گرفته است, و مجموع صفحات آن به 2053 صفحه مى رسد.
ـ بنياد كوشانپور اعلام مى دارد: جلد اول و سوم اين كتاب نخست در تهران و جلد دوم آن در نجف چاپ گرديده بود; اما با توجه به هدف اين مؤسسه, كه احياى ميراث فرهنگ اسلامى بوده, و اين كتاب بايد در سطح وسيعى منتشر شود, تا به دست رجال فكر در جهان اسلام برسد, اين مؤسسه چاپ دوم اين كتاب را به سال 1396ق, به وسيله مؤسسه (دارالعلم قاهره) پايتخت مصر, چاپ و منتشر ساخته است. 2. كلم الطّيّب, در تقرير عقايد اسلام
به قلم حجةالاسلام والمسلمين, سيد عبدالحسين طيب, متولد 7 محرم 1312 و متوفاى 1412ق در اصفهان, 815 صفحه, شمارگان5 هزار, سال چاپ 1352ش.
اين كتاب, نخست در اصفهان با مقدمه هفده صفحه اى ناشر در سه جلد چاپ شده, و بنياد كوشانپور عهده دار چاپ دوم آن در يك جلد با قطع وزيرى گرديده.
محتواى كتاب را باب توحيد, باب عدل, باب نبوت عامه و خاصّه, باب امامت عامّه و خاصه و مباحث معاد براساس اصول عقايد شيعه تشكيل مى دهد. 3. عمل الصالح
اين كتاب, كه در پايان (كلم الطّيّب) با 78 صفحه چاپ شده است, اثر خامه سيد عبدالحسين طيّب است, و در آن مباحث مهم اخلاقى مثل ايمان و تقوا, و همچنين رذايل اخلاقى, براساس آيات قرآن و احاديث معتبر اسلامى, با شيوه اى استوار, به تحليل و بررسى گذاشته شده است. شجره نامه مؤلف كه با 39 نسل به امام زين العابدين(ع) مى رسد, نيز مطرح گرديده است. 4. المسترشد فى إمامة اميرالمؤمنين على ابن أبى طالب(ع)
تأليف العلاّمة الحافظ, محمد بن جرير بن رستم طبرى امامى, متوفاى اوايل قرن چهارم هجرى, 790 صفحه, وزيرى, دوهزار جلد, 1415ق.
اين كتاب را محقّق توانمند, جناب حاج شيخ احمد محمودى, از روى سه نسخه خطى و نسخه چاپ نجف تحقيق نموده, با افزودن مقدمه اى جامع در شرح زندگى مؤلف, و مأخذيابى احاديث پيرامون امامت على بن ابى طالب(ع) در 88 صفحه, همراه با هفت فهرست, طى سال ها تلاش, سامان داده, و در قطع و اسلوب مطلوبى انتشار يافته است. ب) تفسير قرآن كريم 1. أطيب البيان فى تفسير القرآن
از آية اللّه سيد عبدالحسين طيّب, متولد 7 محرم 1312 و متوفاى 1412 در اصفهان. اين تفسير, به زبان فارسى, مفيد, استدلالى و همراه با پاسخ به شبهات است. در جلد اول آن تا آيه 37 سوره بقره تفسير شده است. مؤلف آن را تا 29 ربيع الثانى 1382ق نوشته, و بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور, چاپ دوم آن را به صورت افست, در قطع وزيرى, با 523 صفحه, در 15 ربيع الثانى 1393ق, با 3هزار تعداد به چاپ رساند.
لازم به يادآورى است كه اين تفسير ارزشمند به طور كامل, در چهارده جلد, توسط كتابفروشى اسلام تهران, انتشار يافته است. 2. القرآن والعقل
تأليفِ سيّد نورالدين حسينى اراكى, متولد 1278 و متوفاى 1341ق, در اراك, قطع وزيرى, 3جلد, 1598 صفحه, چاپ 22 بهمن 1323ش, تهران, شمارگان, 2هزار.
اين تفسير عميق, تأييد و مقدمه مرحوم آية اللّه العظمى حاج شيخ محمد على اراكى (متولد 24 جمادى الثانى 1312, و متوفاى چهارشنبه 26 جمادى الثانى 1415ق, مطابق با 9 آذر 1373) را بر پيشانى خود دارد. اضافه بر اين, در پايان جلد اول رساله اى از آية اللّه اراكى, تحت عنوان: بحث فى ولاية مولانا اميرالمؤمنين على بن ابى طالب(ع) و نبذة من بحث المعاد الجسمانى از صفحه 531 تا 572 آمده است.
مؤلف اين تفسير, به هنگام شروع جنگ اول جهانى و هجوم (متفقين) به كشورهاى اسلامى از جمله عراق, و فتواى جهاد آية اللّه سيد محمد تقى شيرازى (متولد 1256 در شيراز و متوفاى 13 ذى حجه 1338ق) عليه انگليس براى دفاع از كيان اسلام به عراق مى رود. مدت هيجده ماه در جبهه دفاع, در حالى كه جز يك قرآن, كتاب و مأخذ مورد مراجعه اى همراه نداشته, اين تفسير عميق را نوشته است. به همين دليل مؤلف تا سوره (احزاب) را, در 17 رجب 1336ق, تفسير كرده و به تفسير سوره رعد, نحل, حج, بخشى از فرقان, شعراء, نمل, قصص, عنكبوت, روم, لقمان و تفسير سوره سجده توفيق نيافته, يا اين قسمت ها ناپديد شده است.
با اين وجود, مرحوم آية اللّه حاج شيخ محمدعلى اراكى, به تاريخ 28/9/1352ش, پيشنهاد چاپ آن را به حاج عباس كوشانپور داده, و تفسير با مقابله و تصحيح آقايان: سيد حسين موسوى كرمانى, حاج شيخ على پناه اشتهاردى, به وسيله (بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور) به چاپ رسيده است.13 ج) فقه و احكام عملى 1. إيضاح الفوائد فى شرح القواعد
تأليفِ شيخ ابى طالب, محمد بن حسن بن يوسف بن مطهّر حلّى, متولد 20جمادى الاول 682 و متوفاى 25 جمادى الثانى 771ق, قطع وزيرى, 4جلد, 2578 صفحه, تاريخ چاپ 1387ق, چاپخانه علميه قم.
اين كتاب, شرح كتاب (قواعد الاحكام) فقيه نامدار شيعه, علامه حسن بن يوسف بن مطهر حلّى (648 ـ726ق) پدر شارح است, كه نسخه هاى خطى آن سال ها در كتابخانه ها خاك مى خورد. خوشبختانه به دستور مرحوم آية اللّه سيد محمود شاهرودى ـ ره ـ و با تعليق و تصحيح آقايان: سيد حسين موسوى كرمانى, شيخ على پناه اشتهاردى, و شيخ عبدالرحيم بروجردى, براساس مقابله با چهار نسخه خطى و چاپى (قواعد) و نه نسخه خطى و چاپى (ايضاح الفوائد) به چاپ رسيده است.
اين مجموعه مهم فقهى, از كتاب (طهارت) تا پايان (ديات) را در بردارد, مرحوم آية اللّه نجفى مرعشى, در سال 1388 هجرى قمرى درباره اهميت كتاب و مؤلف آن, و تأييد عمل مصحّحان مقدمه اى چهار صفحه اى دارد, و محققين نيز درباره مقام علمى مؤلف و شارح, روش تحقيق و تعليق و تصحيح خويش, مقدمه دوازده صفحه اى بر كتاب نگاشته اند.

2. كتاب الخلاف
تأليف ابوجعفر محمد بن حسن بن على طوسى, متولد رمضان 385 و متوفاى محرم 460ق, قطع خشتى, 2ج, 1401ص, چاپ دوم: تهران, چاپخانه رنگين و تابان 1377 و 1382ق.
جلد اول اين كتاب با تلاش و دستور آية اللّه حاج آقا حسين بروجردى ـ ره ـ (1292ـ1380ق) و مقدمه شش صفحه اى او به سال 1370هـ, و كوشش فراوان گروهى از علما و فضلاى بزرگ قم, از روى پنج نسخه مقابله و تصحيح شده است. همچنين دستور چاپ دوم جلد دوم آن را مرحوم آية اللّه سيد محمود شاهرودى ـ ره ـ در محرم 1382 داده است. جلد اول از كتاب (طهارت) تا (مزارعه) را با 2280 مسأله و جلد دوم از كتاب (احياء موات) تا (كتاب العتق) را, با 1947 مسأله در بر مى گيرد.
لازم به يادآورى است كه نسخه هاى چاپ شده كتاب (خلاف) عموماً مغلوط و بدون تحقيق است; بنياد كوشانپور به 1363ش تا كتاب (صلاة) تحقيق شده آن را به چاپ رسانيد, اما توفيق ادامه چاپ بقيه آن را نيافت, تا اينكه نسخه تحقيق شده آن از سوى آقايان: سيد على خراسانى, سيد جواد شهرستانى و شيخ مهدى طه نجف, با اشراف حاج شيخ مجتبى عراقى, به وسيله مؤسسه نشر اسلامى, وابسته به (جامعه مدرسين قم) در شش جلد قطع وزيرى, به چاپ رسيد.
3. مفتاح الكرامة, فى شرح قواعد العلامة
تأليف فقيه نامدار شيعه, سيد جواد بن محمد بن محمد حسينى عاملى نجفى, متولد حدود 1150 و متوفاى 1226ق, در نجف, رحلى, 1337 تا 1387ق, چاپخانه رنگين كمان, تهران.
اين مجموعه عظيم فقهى و كم نظير, شرح كتاب (قواعد الاحكام) علامه حسن بن يوسف بن مطهر حلى (648 ـ726ق) است, كه در نجف اشرف نوشته شده است و از اول كتاب طهارت تا پايان (ديات) را شامل مى شود. هشت جلد آن در مصر يافت شده, و با دو جلدى كه در تهران به دست آمده, مجموعاً از ده جلد رحلى تشكيل مى گردد, كه به دستور مرحوم آية اللّه بروجردى تصحيح شده, و بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور, سرمايه گذارى و چاپ آن را به عهده داشته است.
4. تعليقات على قصاص كشف اللثّام
تأليف علامه عاملى صاحب مفتاح (الكرامة), رحلى, 210ص. در پايان جلد ده مفتاح الكرامة به سال 1387ق, چاپ شده است.
علامه عاملى, باب (قصاص) كتاب (كشف اللثام) تأليف بهاءالدين محمد بن حسن بن محمد اصفهانى, مشهور به (فاضل هندى) متولد 1062 و متوفاى 25 رمضان 1137ق, در فتنه افغان در اصفهان را14, شرح نموده, محمد باقر حسينى شهيدى, تصحيح و مقابله آن را به عهده داشته, و حاج محمد حسين كوشانپور, با سرمايه گذارى و زحمات فراوان, طبق دستور آية اللّه بروجردى, آن را در چاپ رنگين تهران, چاپ و منتشر نموده است.
5. مصباح الهدى, فى شرح عروة الوثقى
تأليف علامه حاج شيخ محمدتقى آملى, وزيرى, 11ج, چاپ فردوسى, تهران, 1337ـ1350ش.
اين كتاب, از جمله شرح هاى عميقى است كه بر كتاب كم نظير (عروة الوثقى) تأليف آية اللّه سيد محمد كاظم بن عبدالعظيم يزدى, متوفاى اواخر ماه رجب 1337, توسط علامه محمد تقى بن محمد آملى, متولد چهارشنبه 11 ذيقعده 1304, و متوفاى حدود 1390ق, و مدفون در مشهد مقدس, نوشته شده است.
علامه آملى, به طورى كه خود نوشته است در تهران به دنيا آمده و علوم مقدماتى را تحصيل نموده, آنگاه براى تكميل علوم نقلى و عقلى, ساليانى را در محضر عالمان بزرگ نجف اشرف گذرانيده, سپس به تهران مراجعت نموده و همزمان با امامت جماعت در (مسجد مجد) به تأليف و تحقيق پرداخته, كه از آثار چاپ شده وى, كتاب پيش گفته است.15
مصباح الهدى, كتاب (عميق عروةالوثقى) را از (طهارت) تا (كتاب حج) طى يازده جلد با موشكافى شرح كرده, و اين مجموعه هم, با سرمايه گذارى و تلاش فراوان مرحوم حاج محمد حسين كوشانپور, چاپ و رايگان در حوزه علميه, توزيع گرديده است.
6. رساله توضيح المسائل حضرت آية اللّه بروجردى, در زمان حيات ايشان, با سرمايه (بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور) چاپ و رايگان توزيع شده است.
7. رساله توضيح المسائل حضرت آية اللّه سيد محمود شاهرودى نيز, توسط اين بنياد چاپ و بين اهل ايمان, رايگان پخش گرديده است.
د) رجال
1. بهجة الأمال, فى شرح زبدة المقال
تأليف حاج مولا على بن عبدالله بن محمد بن محبّ الله بن محمد جعفر على يارى قراچه داغى تبريزى, متولد 1236, و متوفاى 1327ق, چاپ دوم, وزيرى, 7ج, 4345ص, چاپ علميّه قم, رمضان 13ـ1412, مطابق با فروردين 1371ش.
اين اثر مهم رجالى, شرح كتاب زبدة المقال فى علم الرجال, تأليف سيّد حسين بن رضاى حسينى بروجردى متولد 1228 و متوفاى 1276ق است, كه مؤلف آن را با حذف مجاعيل و گروهى از علماى معاصر, در 1313 ارجوزه, به سال 1270 به پايان رسانده است.
آنگاه, مولا على بن عبدالله, آن را تكميل و (منتهى الأمال فى تتميم زبدة المقال) ناميده, سپس (منتهى) را در دو جلد و (زبده) را در 3جلد شرح نموده است, و مجموع پنج جلد را (بهجة الأمال فى شرح زبدةالمقال) ناميده, و آن را به سال 1313ق به پايان رسانده است.16
مرحوم آية اللّه نجفى مرعشى به سال 1394ق, شرح زندگى مؤلف را, در 47 صفحه نوشته, و عنوان آن را (غايةالأمال, فى شرح صاحب بهجة الآمال) قرار داده است.
همان طور كه در بالا اشاره شد, چاپ كنونى (بهجة الأمال…) را هفت جلد تشكيل مى دهد, كه در چاپ اول و دوم تعدادى از علما و فضلا, تخريج اسانيد و تصحيح و مقابله آن را به ترتيب زير, به عهده داشته اند:
ج1 --- محمد هادى يوسفى الغروى.
ج2و3و4و5 --- سيّد هدايةاللّه مسترحمى جرقوقه اى اصفهانى, به سال 1401ق.
ج2و4و5 --- تجديد نظر و تصحيح: حاج شيخ احمد محمودى, به سال 1413ق.
ج1و6 --- تجديدنظر و تصحيح, شيخ جعفر حايرى.
اما براى ج7, به عنوان مقابله گر و مصحح, كسى نامبرده نشده است.
2. جامع الرّواة
تأليف علامه حاج محمد بن على اردبيلى, متوفاى 1101ق, در كربلا, وزيرى, 2ج, 1212ص, چاپ رنگين, 1331ش.
مؤلف اين كتاب رجالى ارزشمند, از شاگردان علامه محمدباقر مجلسى (1037ـ1111ق) است كه در اصفهان مى زيسته, و براى تأليف اين اثر مدت بيست سال, تلاش طاقت فرسايى را بر خود هموار ساخته است.
جامع الرّواة, مورد تأييد علامه مجلسى و تعداد زيادى از علماى بزرگ قرار گرفته و به دستور آية اللّه بروجردى از روى نسخه كتابخانه دانشگاه تهران, از سوى گروهى از فضلاى حوزه علميه قم, استنساخ, مقابله و تصحيح شده است و بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور, به چاپ و نشر رايگان آن اقدام كرده است. هـ) حديث
1. جامع احاديث الشيعة, فى احكام الشريعة
ج1, رحلى, 145«386ص, چاپ افست علمى, تهران, 1381ق, تعداد دوهزار.
اين كتاب, با تلاش و دستور مرحوم آية اللّه بروجردى, و همكارى و زحمات ده ساله گروهى از علماى حوزه علميه قم, از جمله حاج شيخ اسماعيل ملايرى, و حاج شيخ على پناه اشتهاردى پديد آمده است. مؤلفين در پى آن بوده اند كه با استفاده از مجامع اصلى حديثى و ساير آثار معتبر, و با توجه به نواقص كتاب (وسائل الشيعه) كتاب جامع حديثى را, براى جامعه علمى شيعه, به وجود آورند.17
جلد اول اين كتاب, از يك مقدمه 145 صفحه اى, درباره شيوه تأليف و معرفى منابع, به سال 1381ق, و كتاب (طهارت) را با 3811 حديث دربر مى گيرد. خطاطى آن را احمد بن محمدحسين نجفى زنجانى به عهده داشته, مرحوم حاج محمد حسين كوشانپور, با سرمايه خود آن را چاپ, و به طور رايگان ميان حوزه هاى علمى توزيع نموده است.
2. الجعفريات
به روايت محمد بن محمد بن اشعث كوفى, از علماى قرن چهارم ق, مصحح: احمد صادقى اردستانى, وزيرى, 442ص, با 2هزار شمارگان در چاپخانه سلمان فارسى, قم 1416ق.
اين كتاب حديثى را يكى از علماى اسلام از هند به نجف آورد. شيخ نصرالله قزوينى به سال 1279ق, آن را استنساخ نموده, و همراه كتاب (قرب الاسناد) به دستور مرحوم آية اللّه بروجردى, به سال 1359ق, در تهران و قم با خط سنگى به چاپ رسيده است.
مصحّح, از روى همان نسخه, و مستدرك الوسائل چاپ سه جلدى, اقدام به مقابله و تصحيح و شماره گذارى احاديث نموده است. مع الاسف در عين مقابله و ملاحظه احاديث, مأخذ آنها را در پاورقى قيد نكرده است. اميد است نواقص آن در آينده مرتفع گردد.
3. روضة المتّقين, فى شرح من لايحضره الفقيه
تأليف مولا محمدتقى مجلسى, متولد 1003 و متوفاى 1070ق در اصفهان, وزيرى, چهارده جلد, 7625ص, چاپ دوم, 1406 تا 1413, 3هزار نسخه.
اين كتاب, شرح كتاب (من لايحضره الفقيه) از كتب حديثى اربعه, تأليف ابوجعفر محمد بن على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى, معروف به (شيخ صدوق), متولد حدود 306 و متوفاى 381ق, مدفون در (رى) مى باشد, كه مولا محمدتقى مجلسى, پدر علامه, محمد باقر مجلسى, بدان پرداخته است.
من لايحضره الفقيه, در چهار جلد, داراى 566 باب, و 5963 حديث است, كه تاكنون 20 شرح و حاشيه بر آن نوشته شده, كه از آن جمله شرح كامل (روضة المتقين) است, كه به پيشنهاد و مقدمه شش صفحه اى آية اللّه نجفى مرعشى, به سال 1393ق, و اشراف و تصحيح آقايان: سيد حسين موسوى كرمانى, و حاج شيخ على پناه اشتهاردى, و سرمايه گذارى حاج محمد حسين كوشانپور, دوبار چاپ و ميان علماى سراسر كشور, رايگان توزيع گرديده است.
4. قرب الإسناد
تأليف ابى العباس, عبدالله بن جعفر بن حسين بن مالك بن جامع الحميرى, معروف به ابى العباس قمى, از علماى حدود نيمه اول قرن سوم هجرى, و از اصحاب امام حسن عسكرى(ع) تحقيق: احمد صادقى اردستانى, وزيرى, 317ص, شمارگان دوهزار, چاپ سلمان فارسى, قم, 1416ق.
كتاب قرب الإسناد, به سال 1359ق, در تهران و قم با چاپ سنگى, به سال 1369ق در نجف, و در سال 1413ق در قم با تحقيق مناسبى چاپ شده بود. چاپ هاى قبلى اين كتاب بسيار كمياب بود و مورد نياز حوزه هاى علميه. بدين جهت بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور در جهت پى گيرى هدف خويش, در صدد خريدارى و توزيع رايگان چاپ آن برآمد, ولى متأسفانه چون اين كتاب صادراتى شده بود! از مراجعه مكرر خود نتيجه اى نگرفت و همچنان نياز بدان وجود داشت. ناچار بنياد و مصحح, با توجه به محدوديت زمانى و امكانات, به تحقيق نسبى خود اقدام نمودند. با سپاس از برخى نقدهاى دلسوزانه, اميد است چاپ (قرب الإسناد) با تصحيح بهترى صورت گيرد.
5. النوادر
تأليف سيد فضل الله بن على الحسنى الراوندى, متوفاى حدود سال 580ق, تحقيق و ترجمه: احمد صادقى اردستانى, رقعى, 365ص, چاپ سلمان فارسى قم, 1418ق, 1376ش, شمارگان:2500.
اين كتاب, از روى نسخه چاپ نجف, 1370ق و چاپ قم, و با مراجعه به: الجعفريات, بحارالانوار, مستدرك الوسائل سه جلدى, و ساير منابع, مأخذيابى, عنوان بندى و تصحيح شده است. 26 حديثى كه از چاپ نجف و قم اسقاط شده بود, تحت عنوان: مستدرك النوادر, در پايان آورده شد و مجموع احاديث آن به 508 مورد رسيده است.
محقق, 28 صفحه مقدمه فارسى و عربى در شرح زندگى و آثار مؤلف, بر كتاب افزوده, و همه احاديث به تقاضاى ناشر و جمعى از طلاب, به فارسى برگردانده شده, و كتاب با يازده فهرست راهنما پايان مى پذيرد.
يادآورى اين نكته نيز لازم است كه از پيشنهادات بعضى از برادران فاضل و صاحب نظر, كه به تقاضاى محقق درباره اين كتاب و ساير آثار صورت گرفته, به يارى خداوند در تجديد چاپ استفاده خواهد شد.
به هر حال, تلاش هاى فرهنگى بيش از 40 سال بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور كه مورد توجه مراجعى چون آيات: بروجردى, شاهرودى, سيد احمد خوانسارى, اراكى, و مرعشى نجفى قرار گرفته, موجب گرديده كه مؤسسين و مديران فداكار آن, 18 عنوان كتاب هاى: كلامى و تفسيرى و فقهى و رجالى و حديثى شيعه را, با 66 جلد, و 47500 شمارگان چاپ و احيا كنند, و نيز با خريدارى و اهداى صدها جلد كتاب, معارف تشيع را گسترش دهند, اين خدمات در خور ستايش و طلب مغفرت براى آنان, و براى همه همكاران آنان است.
شب 18 رمضان المبارك 1419هـپى نوشتها 1. من لايحضره الفقيه, ج1, ص117; بحارالانوار, ج100, ص82 ـ181. 2. همان. 3. ميزان الحكمه, ج9, ص272. 4. همان. 5. سوره كهف, آيه 46; بحارالانوار, ج100, ص182. 6. من لايحضره الفقيه, ج1, ص117. 7. ميزان الحكمه, ج9, ص272. 8. وسائل الشيعه, ج17, ص68, ابواب صفات القاضى, ح63. 9. دررالكلم, ص332. 10. إنّ اللّه عزوجلّ لم يجعل فى شىء ممّا حرّم دواء و لا شفاء: وسائل الشيعه, ج17, ص275. 11. فرهنگ معين, اعلام, ج2, ص1369. 12. الذريعه, ج8, ص251. 13. رجوع شود به: القرآن والعقل, ج1, ص هـ ـ يج. 14. الذريعه, ج1, ص341. 15. مصباح الهدى, ج1, ص494. 16. الذريعه, ج3, ص60 ـ159, ج12, ص34 و ج24, ص99. 17. خوشبختانه, با حمايت مالى مرحوم آية اللّه خويى, و آية اللّه سيد على سيستانى, و كوشش حاج شيخ اسماعيل ملايرى, تا سال 1415هـ (1373) كتاب (جامع احاديث الشيعه) تا 25 جلد در قطع وزيرى, انتشار يافته است. براى تنظيم اين نوشتار, از يادداشت (بنياد) و منابع فراوان ديگرى استفاده شده است كه ذكر همه آنها موجب اطاله كلام مى شود.

نام کتاب : آیینه پژوهش نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم    جلد : 55  صفحه : 16
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست