گزارش سفر به پكن
حجتى سيد محمد باقر

به منظور شركت در شصت ودومين كنفرانس ايفلا
براى شركت در شصت ودومين كنفرانس ايفلا: (فدراسيون جهانى انجمن كتابدارى و اطلاع رسانى), روز يكشنبه چهارم شهريور 1375هـ.ش (25 اگوست 1996م) با هواپيماى شركت (ايران اير) ساعت9 بعد از ظهر عازم پكن شده, و پس از طى مسافتى بس طولانى و ساعاتى دور و دراز هواپيما در فرودگاه اين شهر بر زمين نشست.
در فرودگاه پس از پشت سر نهادن آيينهاى ورود كه به سرعت و سهولت انجام گرفت,تنى چند از اعضاء محترم سفارت جمهورى اسلامى ايران به استقبال ما آمده و با اتومبيل سفارت, ما را به هتل كنتينانتال ـ كه در مجاورت محل انعقادِ كنفرانس قرار داشت و قبلاً اتاقهايى را كه براى چند تن از شركت كنندگان ايرانى ذخيره كرده بودند ـ رساندند. و براى اينجانب اتاق شماره 1171 را در طبقه يازدهم براى اقامت اعلام نمودند.
قبل از ورود به گزارش اجمالى اين سفر, چند مطلب سزاى تذكر است:
1. به علّت تأخيرى كه در انجام اين سفر ناگزير پديد آمد, و شايد تهيه بليط هواپيما ميسور نشده بود نتوانستم در روز افتتاح كنفرانس (26 اگوست= 5شهريور) حضور به هم رسانم و شاهد و ناظر جلسه افتتاحيه باشم; لذا روز دوم توانستم به سوى محل كنفرانس راهى گردم.
2. چون در ايران از اينجانب براى شركت در كنفرانس ثبت نام به عمل نيامده بود ـ و علّت آن نيز قطعى نشدنِ اين سفر بوده است ـ ناگزير با استفاده از كارتِ ورودى يكى از دوستان به سالن ثبت نام راه يافتم; و با به كارگيرى كامپيوتر نام اينجانب بر صفحه مانيتور ظاهر شد مبنى بر اينكه نام اينجانب به عنوان يكى از شركت كنندگان در كنفرانس از سوى جمهورى اسلامى ايران گزارش شده بود; لكن وجهى كه براى ثبت نام بايد پرداخته مى شد ارسال نگشته بود. از اينجانب پرسيدند چنانچه بخواهيد به عنوان عضو اصلى ثبت نام كنيد بايد چهارصد دلار بپردازيد. و اگر به عنوان عضو همراه به اين كار مبادرت نماييد بايد مبلغ دويست و پنجاه دلار پرداخت كنيد. ترجيح دادم به عنوان همراه ثبت نام نمايم تا مبلغ كمترى از بيت المال را در ديار بيگانه بپردازم; چرا كه تحقيق كردم تفاوت عضو اصلى و همراه فقط به ميهمانيها و بازديد پاره اى از مراكز ديدنى و دريافت پى پرها محدود بود. و چون اين ميهمانيها فاقد مزاياى علمى بود و بازديدها با مبلغ كمترى امكان پذير مى نمود, و پى پرها نيز از طريق تكثير آنها توسط دوستان تأمين مى شد به عنوان همراه ثبت نام كردم.
3. و چون مى بايد اين ثبت نام قبل از افتتاح كنفرانس انجام مى گرفت قهراً نيمه اول روزِ دومِ كنفرانس براى ثبت نام و دريافت مجموعه سخنرانيها, گزارشها, شمارى كتاب درباره كتابدارى و اطلاع رسانى در چين و برنامه سخنرانيها و كارگاههاى آموزشى و چهار جلد كتاب مربوط به رسم الخط نگاره چينى و تحول آن و نيز حاوى نقاشيها ـ كه بسيار مرغوب به چاپ رسيده و در ميان جعبه و كشو جاسازى كرده بودند ـ و يك عدد نرم افزار (سيدى) و فيلم ويدئويى مربوط به كتابدارى و اطلاع رسانى و جز آنها مصروف گرديد كه همه اين اقلام و ساير اطلاعات مكتوبى را كه از محل كنفرانس و غرفه هاى نمايشگاهها دريافت كرده بودم پس از بازگشت از سفر به سازمان مدارك فرهنگى انقلاب اسلامى ايران تحويل دادم.
* كشور چين با جمعيت حدود يك ميليارد و دويست و پنجاه و يك ميليون نفوس, و مساحتى نزديك به ده ميليون كيلومتر مربع (9600000) گروهى عظيم را در جماعت بشرى تشكيل مى دهند كه پيرو اديان مختلفى (از قبيل: اسلام, مسيحيت (كاتوليك و پروتستان, تاتوييسم و بودايسم) مى باشند. و شمارى فراوان لائيك بوده و از هيچ دين و آيينى پيروى نمى كنند. دين تاتوئيسم و بودايسم در هند از اكثريت برخوردارند.
* طبق آمار دولتى, رقم مسلمين در سراسر چين, سى ميليون اعلام شده است; لكن طى ملاقاتى كه با دو دانشجوى مسلمانِ چينى در غرفه جمهورى اسلامى ايران داشتم به من خاطر نشان شدند در سراسر كشور چين صد ميليون مسلمان زندگانى مى كنند كه دويست هزار تن از آنها در پكن به سر مى برند. اين دو دانشجو در دانشگاه پكن تحصيل مى كردند, يكى از آنها در فلسفه و ديگرى در تاريخ تمدن كه در غرفه جمهورى اسلامى درنگى طولانى داشتند و مى گفتند ارسال كتب اسلامى از بيرون چين ـ جز به كتابخانه ها و مؤسسات دولتى ـ براى هر مؤسسه و يا افراد ممنوع مى باشد.
* كشور چين مجموعاً داراى 2550 كتابخانه, و بر روى هم حدود سيصد و بيست و سه ميليون كتاب مى باشد كه ششهزار و چهارصد و نود ميليون تن, پرسنل خدماتى آنها را تشكيل مى دهند. و مهمترين كتابخانه هاى چين عبارتند از: كتابخانه ملى, كتابخانه دانشگاه پكن, و كتابخانه حزب كمونيست.
كنفرانس ايفلاى پكن و برنامه هاى آن
اين كنفرانس يا (فدراسيون جهانى انجمنهاى كتابدارى و اطلاع رسانى) ـ چنانكه در گزارش ايفلاى دهلى مبسوطاً راجع به آن ياد كرديم ـ عظيم ترين و پرشكوه ترين گردهم آيى كتابداران و اصحاب اطلاع رسانى گيتى است; و داراى پيشينه اى بس ديرينه است كه از سال 1927م (چند سال قبل از جنگ جهانى دوم) انعقاد آن آغاز شده و هر سال در يكى از كشورها اين كنفرانس دائر مى گشته و تاكنون ادامه دارد كه امسال شصت و دومين كنفرانس آن در پكن منعقد شده است; و بنا است در 1997م در دانمارك و در 1998م در هلند, و در 1999م در بانكوك (تايلند) منعقد گردد. و تا امسال از محل برگزارى كنفرانس ايفلا در سال 2000م سخنى به ميان نيامده بود; لكن طى كنفرانس پكن اعلام شد محل برگزارى كنفرانس ايفلا در سال 2000م, سرزمين غصبى فلسطين يعنى اسرائيل مى باشد; لذا تنى چند از اعضاء جمهورى اسلامى ايران در مقام تماس با اعضاى كشورهاى اسلامى برآمده و به آنان خاطرنشان شدند به مسؤولين كشور خود اين جريان خزنده را يادآور شده تا اعلام نمايند از شركت در كنفرانس ايفلاى سال 2000م ـ اگر در سرزمين غصبى فلسطين دائر گردد ـ خوددارى مى نمايند.
شمار زيادى از اعضاء كشورهاى اسلامى از اين پيشنهاد استقبال كرده و وعده دادند به مسؤولين دولتهايشان اين جريان مرموز را يادآور گشته تا اين دولتها به اولياء كنفرانس ايفلا امتناع از شركتِ در كنفرانس ايفلاى سال 2000م را ـ اگر در سرزمين غصبى فلسطين برگزار شود ـ اعلام نمايند.
بارى, در كنفرانس ايفلاى پكن از نود و يك كشور, حدود 2378 تن شركت كردند كه تعداد 800 نفر از شركت كنندگان آن از كتابداران وسرپرستان كتابدارى شهرهاى مختلف چين بوده اند.
در اين كنفرانس ـ كه هدف آن مبادله اطلاعات علمى و فنى كتابدارى و اطلاع رسانى و بررسى مسائل صنفى كتابداران و متصديان اطلاع رسانى بود ـ بر روى هم دويست و چهارده سخنرانى, كارگاه آموزشى و بازديد, طراحى شده بود. و موضوع بحثهاى كنفرانس غالباً عبارت بود از:
الف. رده بندى و سازماندهيِ منابعِ كتابخانه ها, و منابع اطلاعات و مداركِ علمى
ب. كتابخانه هاى تخصصى و تحقيقاتى در مورد همه علوم
ج. كتابخانه هاى الكترونيك
د. سهم شبكه هاى اطلاع رسانى در كتابخانه ها و راه و رسم بهره بردارى از آنها
هـ. كتابخانه هاى عمومى, كودكان, روستايى, معلولين
و. كتابخانه هاى دانشگاهى
ز. آموزش كتابدارى
ح. امانتِ ميان كتابخانه ها و شيوه هاى در بافتِ مدرك.
شركت كنندگان ايرانى در كنفرانس ايفلاى پكن
مجموعاً بيست ونه نفر از جمهورى اسلامى ايران از سيزده دوائر و مؤسسات دولتى در اين كنفرانس شركت جستند بدين شرح:
هيئت امناى كتابخانه هاى عمومى كشور, 6تن. كتابخانه ملى جمهورى اسلامى ايران, 5تن. كتابخانه بانك مركزى, 4تن. آرشيو مركز اسناد ملى, 4تن. كتابخانه علوم پزشكى ايران, 2تن. و از مؤسسات ديگر كه ياد مى كنيم از هريك از آنها فقط يك نفر در اين كنفرانس شركت داشتند.
كتابخانه دانشكده علوم پزشكى شهيد بهشتى, حسينيه ارشاد, صدا و سيما, سازمان برنامه و بودجه, دفتر تبليغات اسلامى قم (مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى), وزارت امور خارجه, مركز اطلاع رسانى و خدمات علمى جهاد سازندگى و سازمان مدارك فرهنگى انقلاب اسلامى كه اينجانب از سوى اين سازمان در كنفرانس مذكور شركت نمودم.
گزارشهايى اجمالى ايام برگزارى كنفرانس
* با استفاده از گزارش جناب آقاى حافظيان رضوى (سلمه الله تعالى) در روز يكشنبه 4/7/1375= 25 اگوست 1996م, روز آغازِ سخنرانيها و كارگاههاى آموزشى بود. اين كارگاه آموزشى به كتابخانه هاى ديجيتالى مربوط مى شد كه توسط يك تن كانادايى و يك نفر چينى ـ كه مسؤول اجراى پروژه كتابخانه ديجيتاليِ كتابخانه ملى چين بود. او درباره ويژگيهاى طرح كتابخانه ديجيتالى كشور چين گفتگو مى كرد.
در مراسم افتتاحيه كنفرانس, نخست وزير, وزير فرهنگ, و شهردار پكن حضور به هم رساندند. در اين مراسم افتتاحيه مديران ايفلا, (فيد) نماينده ناشران بين المللى بر مسأله هماهنگى ميان ناشران و كتابداران تأكيد داشته, چنانكه در كارگاههاى آموزشى نيز بر روى همين مسأله پافشارى مى شد.
* در روز دوشنبه 5/7/75= 26 اگوست 96م درباره تكنولوژى اطلاعات و ويژگيها و نيازها ابزارى و ساختارى مراكز اطلاع رسانى به ايراد سخنرانى پرداختند, و بازديد تخصصى از روشهاى امنيتى و پيشگيرى از آسيبها و خسارت كتابخانه اى توسط جناب آقاى حافظيان صورت گرفت, و ظهر همين روز را جناب آقاى ميرفتاح سفير محترم جمهورى اسلامى ايران شش تن از شركت كنندگان ايرانى در كنفرانس را به صرف ناهار در سفارتخانه دعوت كردند: آقايان دكتر حرّى, معاون كتابخانه ملى ايران. دكتر مرادى, رئيس آرشيوهاى صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران. شهرستانى, رئيس مركز اسناد ملى ايران. پازوكى, رئيس مركز مدارك اقتصادى اجتماعى سازمان برنامه. سيد كاظم حافظيان رضوى, قائم مقام مركز اطلاع رسانى و خدمات علمى جهادسازندگى. و اينجانب در اين دعوت حضور بهم رسانديم. طى اين نشست جناب آقاى ميرفتاح اطلاعات مفيدى را راجع به اوضاع فرهنگى, اقتصادى, سياسى و اجتماعى كشور چين در اختيار ما قرار دادند كه بايد در اينجا از پذيرايى گرم و صميمانه ايشان و نيز همه كاركنان سفارت مراتب تشكر خود را تقديم دارم. علاوه بر اين از سوى سفارت جمهورى اسلامى ايران در پكن مقدمات ديدار دانشگاه پكن و مذاكره با اساتيد بخش فارسى اين دانشگاه فراهم آمد كه در اين مقال, گزارشى را راجع به آن در پيش داريم. مركز (ايستيك) و كتابخانه ملى چين و كتابخانه فرق
بخش اطلاعات علمى ـ فنى, يكى از مهمترين قسمت مربوط به مركز (ايستيك) كشور چين به شمار است; و ساير فعاليتها با بهره گيرى از امكانات شبكه اى انجام مى گيرد. اين بخش ـ كه در واقع (مركز اسناد انحصارى چين است ـ پنجاه و دو كتابخانه كشور چين را زير پوشش دارد, و به صورت متمركز, همه اطلاعات را گردآورى و پردازش و سهل التناول مى سازد. اين مركز كه دولتى است و اداره آن توسط متخصصان اطلاع رسانى انجام مى گيرد از آخرين ره آوردهاى تكنولوژى مستفيض است. و در واقع در معمارى و نقشه پردازى اطلاع رسانى چين مقام نخست را به عهده دارد و از بخش خصوصى و بين المللى نيز كمك مى گيرد.
* در برنامه روز 7/6/75= 28 اگوست 96م درباره ساختمان و تجهيزات كتابخانه و كتابخانه هاى علوم و تكنولوژى و انتشارات رسمى در چين سخنرانيهايى ايراد شد كه در بعد از ظهر همين روز, برهه اى از زمان به كارگاههاى آموزشى, تسليم مدرك و امانت ميان كتابخانه ها اختصاص يافته بود كه بايد گفت يكى از اساسى ترين قسمتهاى كنگره ايفلا در پكن, مربوط به همين امر بوده است, و سعى كتابخانه هاى جهان در اين جهت مصروف مى گردد كه اين گونه خدمات را انتفاعى سازند.
بازديد از كتابخانه ملى چين در همين روز تعيين شده بود, كتابخانه اى كه داراى هزار كارمند و بيست و دو ميليون مجلد كتاب مى باشد. در اين كتابخانه تاريخ اختراع كاغذ و پيدايش چاپ و تمام نوشت افزارها را در چهره يك موزه در معرض تماشاى بازديدكنندگان قرار دادند. درباره كارها و وظايف اين كتابخانه مى توان مطالب زير را ياد كرد:
ـ سازماندهى آثار چين و تدوين Chima Marc.
ـ سياست گذارى در امور كتابخانه هاى سراسر كشور چين.
ـ حفظ و نگاهدارى و صانت آثار مكتوب.
بايد يادآور شد نوعاً در كنار مراكز اطلاع رسانى و كتابخانه هاى مهم چين, كتابفروشيهاى شايان توجه و مهمى را بر سر پا كرده اند كه دسترسى كتابخوانان و محققان را براى خريدارى كتب موردنظر, تسهيل و تسريع مى نمايد, و كتاب و يا كتابهاى مورد نظر خود را به سهولت و آسانى فراهم مى كند.
* يكى از روزها كتابخانه فِرَق كه سرشار از آلات و ابزار كهن و اسناد و وثائق و كتب بود ديدار كرديم و جز آلات و ابزار حرب و آلات موسيقى و ظروف و البسه و ساير ديدنيها, از كتب و اسناد آنها چون به زبان چينى بود طرفى نبستيم.
در دانشگاه پكن
روز 8 شهريور75= 29 اگوست96 به اهتمام سفارت جمهورى اسلامى ايران, دعوت از چند نفر شركت كنندگان ايرانى كنفرانس ايفلا در بخش زبان فارسى تمهيد شد; و در معيت جناب آقاى دكتر حسن زند كرمانى استاد زبان فارسى دانشگاه پكن همراه چند تن از شركت كنندگان كنفرانس ايفلا به سوى اين دانشگاه راه سپرديم. همراهان ما عبارت بودند از: اينجانب, و آقايان دكتر حرى, شهرستانى, سيد معلمى, حافظيان رضوى و زند كرمانى.
دانشگاه پكن, عرصه بسيار وسيعى از پايتخت چين را در اختيار خود دارد كه از زبان رئيس بخش فارسى, گزارشى را در پيش داريم. فضاى سبز و جنگل مانند و آبگاههايى كه به صورت درياچه اى مى نمود فضاى اين دانشگاه را چشم نواز ساخته و دانشجويان و اساتيد قهراً در چنين فضايى در لحظات استراحت و ساعات تفريح, نشاطى از نو در خود احساس كرده و خستگى و فرسايش اعصاب از آنان رخت برمى بندد.
بارى, وارد ساختمان بخش فارسى اين دانشگاه شده و با استقبال و پذيرايى گرمى از سوى اساتيدى كه در آنروز حضور داشتند مواجه شديم, و در اتاق پذيرايى به گفتگو نشستيم.
جناب آقاى زند كرمانى در اين نشست يادآور شدند كه استادى به نام (جان بوئين) استاد زبان و ادبيات زبان فارسى در سراسر كشور چين مى باشند, و مشغول ترجمه شاهنامه هستند, و گلستان و رباعيات خيام را ترجمه كرده اند, ولى چون وابسته به حزب كمونيست نيستند به ايشان اطلاع نمى دهند و لذا امروز ايشان را به اين جلسه دعوت نكرده اند. همسر ايشان نيز استاد دانشگاه است و در اين خانواده علاقه شديدى به زبان و ادبيات فارسى دارند. آقاى زند كرمانى اضافه كردند كه پسر ايشان از شاگردان من در زبان و ادبيات فارسى است.
آنگاه آقاى شهرستانى مدعوين ايران را معرفى كرد.
ساختمان بخش فارسى دانشگاه پكن حدود صد سال پيش به سبك معمارى چين بنا شده است. آقاى زند كرمانى استادان اين دانشگاه را معرفى كردند و يادآور شد آقاى (گين) استاد زبان و ادبيات فارسى مى باشد و تخصص نامبرده عمدتاً درباره فرهنگ ايرانى است و دست اندر كار راه اندازى سمينار ايرانشناسى داخلى در چين مى باشد. و نيز رياست دانشكده زبان و ادبيات فارسى را به عهده دارند و با كاردانى, اوضاع ادارى اين دانشكده را رو به راه مى سازند; آنهم عليرغم آنكه محيط كار اين دانشكده گرفتار كمبود از نظر مكان و ظرفيت و گنجايش بوده چند گونه وظيفه را به تنهايى عهده دار مى باشند. قبلاً فرهنگ فارسى به چينى را تأليف كرده اند و هم اكنون در صدد تدوين فرهنگ چينى به فارسى هستند كه تحت طبع مى باشد و امسال (1375) يا سال ديگر در چين به چاپ مى رسد. فرهنگ فارسى به چينى در چاپ اول و دوم هريك با تيراژ يكهزار و پانصد مجلد و چاپ سوم در سه هزار و دويست و اندى منتشر شده است.
ضمناً در معرفى يكى از دانشجويان حاضر در جلسه يادآور شد كه علاوه بر تحصيل زبان و ادبيات فارسى, ورزشكار نيز مى باشند. اين دانشگاه همانگونه كه آقاى زند كرمانى يادآور شد از كمكها و همكارى دوستان ايرانى برخوردار است. لذا در افتتاح اين مركز نمايندگانى را از ايران گسيل داشتند و در اين مورد از جناب آقاى دكتر سيد جعفر شهيدى ياد كردند كه دوره لغتنامه دهخدا را به كتابخانه اين مركز اهدا كردند. آقاى دكتر شهيدى و سفير. ج.ا. ايران و نمايندگان ديپلماتيك ايرانى نيز در آن شركت كردند و ايرانشناسان و فارسى دانان و نيز وزارت خارجه چين و راديوى بين المللى اين كشور در سمينارهاى اين مركز حضور خود را اعلام مى كردند.
امسال دومين سمينار ايرانشناسى در پكن دائر خواهد شد.
علاوه بر دانشمندان ايرانشناس چينى شمار ديگرى از دانشمندان كه درست به زبان فارسى آشنا نيستند به خاطر وجود اسناد مربوط به روابط چين و ايران و تحقيق درباره آنها در اين سمينارها شركت مى كنند. و اين روابط به تاريخ و ادبيات و رسوم و آداب و جاده ابريشم مى پيوندد كه در اين زمينه ها دست اندر كار مطالعات و پژوهشهاى مفيدى مى باشند. و بناست راجع به موضوعات ياد شده تعدادى كتب به چاپ برسد. و يكى از دانشمندان چينى راجع به طب سنتى چين و ورود آن به ايران و طب سنتى ايران و ورود آن به چين تحقيقاتى به عمل آورده است.
رئيس مركز و بخش فارسى دانشگاه پكن يادآور شد كه ليستى از كتابهاى منتشر شده و در حال انتشار را در اختيار داريم, و خواهان آن هستيم كه روابط و رفت و آمد ميان ايران و چين گسترش يابد. و حتى الامكان از اصطلاحات بيگانه در چين استفاده نمى شود, فى المثل واژه تلفن را به كار نمى برند بلكه اصطلاحى معادل (بى سيم) را در مورد آن استعمال مى كنند. و به جاى تلويزيون, تعبير صفحه برقى و يا صفحه با برق و يا صفحه ديدن برق را استعمال مى كنند.
پس از اين نشست به سوى كتابخانه رفتيم و رئيس بخش زبانِ فارسى گفتند مجموعه كتابهاى فارسى كتابخانه به دو هزار و دويست مجلد بالغ مى گردد. براى تحصيل زبان و ادبيّات فارسى يكصد و پنجاه واحد طى چهار سال برنامه ريزى شده است و دوره كارشناسى ارشد متشكل از سى و هفت واحد مى باشد. ضمناً خاطرنشان شد كه دانشگاه پكن معتبرترين دانشگاه كشور چين مى باشد و دقتهاى لازم براى ورود دانشجو در كنكور سراسرى معمول مى گردد. و احياناً ممكن است در ميان جمع هفت تا هشت نفرى يك نفر براى تحصيل انتخاب گردد.
از رئيس دانشكده زبان و ادبيات فارسى سؤال كردم شما به زبان فارسى مسلط هستيد, آنرا در كجا فراگرفته ايد؟ گفت در افغانستان زبان فارسى را فراگرفته ام. و پيدا بود كه فارسى را به لهجه افغانى تكلم مى نمود.
در اين دانشكده واحدها به سه بخش تقسيم شده است: اجبارى, انتخابى, و نيمه اختيارى. پنجاه درصد واحدهاى اجبارى مى باشد و بقيه انتخابى و نيمه انتخابى است. دانشجويان خارجى پكن در دوره كارشناسى ارشد و دكترى حدود يكهزار تن از كشورهاى ژاپن و كره جنوبى مى باشند. يكى از مشكلات اين دانشگاه اين است كه بايد براى شمار زيادى از دانشجويان, خوابگاه تهيه كنيم. مساحت اين دانشگاه حدود دو كيلومتر مربع است و استادان معمولاً در همين محدوده زندگانى مى كنند. در داخل دانشگاه يك بيمارستان كامل و مجهز براى اساتيد و دانشجويان وجود دارد كه ظرفيت بسترى شدن دويست نفر را دارا است, و عمل جراحى عمومى نيز در همين بيمارستان انجام مى گيرد, بانك و حمام و آرايشگاه و كتابفروشى و خواربارفروشى و هفت سالن ناهارخورى و جز آنها در داخل محوطه دانشگاه وجود دارد. درسهاى تخصصى همه به زبان فارسى است و از زبانهاى ديگر, زبان انگليسى مورد استفاده قرار مى گيرد.
پس از بازديد كتابخانه, اعضاء ايرانى نويد دادند كتابهايى به زبان فارسى از سوى مؤسسات مختلف به كتابخانه بخش فارسى دانشگاه پكن قريباً اهداء و ارسال خواهد شد.
تا پاسى پس از نيمروز در دانشگاه پكن به سر برديم; آنگاه توسط رئيس اين بخش براى صرف ناهار به يكى از رستوان (رستوران اسلامى) پاكستانيها دعوت شديم كه غذاهاى رنگارنگ و متنوع آن عجيب مى نمود و بيش از ده پانزده نوع غذا از روى ميز جابه جا شد و هر غذايى پس از صرف اندكى از آن جاى خود را به غذايى مى سپرد. و همراهان ايرانى سعى مى كردند, با چينى ها در خوردن غذا با چوب (به جاى قاشق) هماهنگ و همرنگ گردند كه تا حدّى تكلف آميز به نظر مى رسيد.
در حين صرف غذا آدرس داروخانه اى را گرفتند كه داروهاى گياهى در آن عرضه مى شد. و سرانجام پس از توزيع با اساتيد چينى راهى اين داروخانه شدند. بازديد غرفه ها (نمايشگاه ها)
در ايامى كه كنفرانس داير بود طى فرصتهايى فارغ كه پيش مى آمد, به بازديدِ غرفه ها روى مى آوردم, غرفه هايى كه در چند طبقه و عرصه هاى وسيعى براى كشورهاى مختلف تمهيد شده بود. تقريباً از هر غرفه اى اطلاعات مكتوب را دريافت كرده و آن مقدارى كه سودمند به نظر مى رسيد به سازمان مدارك انقلاب اسلامى تحويل دادم.
در اين غرفه ها كه از سه بخش تشكيل مى شد قسمتى به ناشران كتب مربوط مى شد, و بخشى از آن به توليد كنندگان نرم افزارهاى تخصصى كتابدارى و اطلاع رسانى اختصاص داشت, و قسمتى از آن نمايشگاه وسائل و ابزار كتابخانه و مراكز اطلاع رسانى بود. چينيها در اين نمايشگاه جايگاه هاى فراوان و چشمگيرى را در اختيار داشتند.
در جايگاهها و غرفه هايى كه مناسب مى ديديم كارت ويزيت سازمان مدارك فرهنگ انقلاب اسلامى و نيز بروشور اين سازمان را به مسؤولين غرفه تسليم مى كردم تا ارتباط و مبادلاتى با سازمان مذكور برقرار سازند.
امسال علاوه بر غرفه حكومت غاصب فلسطين, اولين بار مى ديدم كه غرفه اى از (بهائيها) در ميان غرفه هاى ديگر جلب نظر مى كرد. و اين جريان براى اينجانب ـ كه فترتى سه ساله از لحاظ شركت در كنفرانس ايفلا را پشت سر نهاده بودم و در كنفرانسهاى كوبا و تركيه و مسكو شركت نكردم ـ بى سابقه مى نمود. دوبار به اين غرفه روى آوردم كه چه ره آوردى را در معرض ديد قرار داده اند. كتابهايى چند راجع به تاريخ اين مذهب پوشالى و معدودى از كتابهاى كودكان كه با تكلف, آنها را در قفسه ها نهادند تا پر شوند و تُنُكى آثارشان را بدينوسيله جبران كنند. از بيرون غرفه مدتها ناظر اين غرفه بودم مى ديدم آنچنان كساد و بى رونق است كه از هر چندى يك يا دو نفر از عابران درون غرفه را به سرعت بازديد نموده و احساس مى كردند غرفه بهائيها را بهائى نيست. و حتى فرصت كوتاهى را بى جهت هدر داده اند. در اين غرفه علاوه بر مسؤولى چينى از طائفه نسوان, مرد فربه و بلند قدى كه انگليسى مى نمود عابران را احياناً به درون غرفه مى كشاند و با آنها سرگرم گفتگو مى شد.
* رونق بى سابقه و بسيار جالب غرفه جمهورى اسلامى ايران
غرفه ج. ا. ايران در جايگاهى بسيار مناسب و داراى دو نبش با حُسن انتخاب سفارت و رايزنى ج. ا. ايران, به ويژه با كوشش جناب آقاى امينيان (سلمه الله تعالى) يكى از كاركنان رايزنى فرهنگى گزين شده بود. در اين غرفه كه با شركت كتابخانه ملى و هيئت امناء كتاب در سالن شماره(2) نمايشگاه دائر شده بود علاوه بر كتب و دفاترى كه ذوق و قريحه ايرانى و هنر آنها را در معمارى و نقاشى و جز آنها ارائه مى كرد, صرفاً براى بازديد (و نه فروش) آنها را در معرض ديد قرار داده بودند پوسترها و نوشتارهاى سودمندى به زبانهاى چينى و انگليسى درباره ج. ا. ايران و انقلاب اسلامى ـ كه همگى مصور بودند ـ رايگان در اختيار بازديدكنندگان قرار مى گرفت.
در ميان اين نوشته شايد بيش از همه, وصيت نامه حضرت امام راحل (قدس سره الشريف) كه به زبان چينى چاپ شده بود مورد توجه قرار گرفته و براى دريافت آن گويا سر و دست مى شكستند.
دفاتر و نوشته هايى كه از سازمان مدارك فرهنگ انقلاب اسلامى ايران به اين نمايشگاه و غرفه مذكور آورده بودم در همان روزهاى نخست با مراجعه هجمه آسايى كه از فرط اشتياق به غرفه ج. ا. ايران داشتند تمام شد, و به خود گفتم چرا چمدان را از اين بروشور و نوشته ها نينباشتم.
هيچ غرفه اى در اين نمايشگاه به اندازه اى كه غرفه ج. ا. ايران مراجعات داشت نمى توانست با آن رقابت كند. پاره اى از مراجعه كنندگان لحظات و دقايقى طولانى درنگ مى كردند, و شمارى از آنها با ما به گفتگو مى نشستند, و عده اى از آنها با شگفتى و تحسين نظاره گرهاى با درنگ به اين غرفه جاذب و جالب بودند, و انبوهى از آنان به صورت قشرهايى دوش به دوش يكديگر نوشته ها و پوسترها و دفاتر عرضه شده را دريافت مى كردند, و با اينكه جناب آقاى بابايى مسؤول محترم غرفه با سرعتى سرسام آور و فرساينده اين مجموعه ها را به مراجعه كنندگان اهداء مى كردند, و نيز جناب آقاى امينيان نستوهانه در اين كار و نيز آوردن اين مجموعه ها سهيم بودند و ما نيز احياناً با اين عزيزان و برادرى ديگر كه با اينان هميارى مى كرديم نمى توانستند از حجم اين قشرهاى متقاضى غرفه ج. ا. ايران بكاهند. ناگزير دو تن از كاركنان چينى را براى كمك فراخواندند, و دو دروازه باز و بدون در و پيكر غرفه گاهى آنچنان از قشر مراجعه كنندگان مسدود مى شد كه ورود و خروج به اين غرفه اى كه از دو سو باز بوده ناهموار مى گشت. در اينجا بايد به كوششهاى بى دريغ آقايان بابايى و امينيان (يكى از مسؤولان رايزنى) ارج نهاد; به ويژه جناب آقاى امينيان ـ كه بايد گفت با وجود كارهاى طاقت فرسايى كه در تمشيت امور مختلف به عهده گرفته بودند ـ مورد تأييد الهى بوده و به هيچوجه در هيچ كارى دريغ روا نمى داشتند, و شكوه و گله اى از تراكم كارها اظهار نمى كردند. در اين كار بى ترديد ـ به خاطر خدمات خداپسندانه شان در جهت نشر و ترويج آرمان مقدس انقلاب اسلامى ايران و فعاليتهاى دشوار و در عين حال سنجيده و حساب شده شان ـ عندالله و عند رسوله مأجور و مثاب هستند.
آواى خوش قرآن كريم و صحيفه نورانى كتاب آسمانى مسلمين با استفاده از كامپيوتر, دلهاى مردم بيگانه از اسلام را در اين غرفه مى نواخت, و ديدگانشان را روشنى مى بخشيد. و در سوى ديگر بر روى صفحه تلويزيون نوارهايى ويدئويى از ج. ا. ايران همراه با تصاوير در معرض تماشاى مراجعه كننده قرار مى گرفت.
با توضيحاتى كه آقاى مظلومى درباره ديسكتهاى قرآن و سيدى مربوط به كتابهاى احاديث براى پاره اى از مراجعه كنندگان بيان مى كردند براى برخى از آنها اعجاب آور بود و رئيس كتابخانه ملك فهد در رياض كه در اين كنفرانس شركت نمود يادآور شد: برنامه هايى كه از مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى فراهم آمد مى تواند از لحاظ فنى با برنامه هايى كه متخصصان كارآمد كامپيوتر در غرب فراهم مى آورند رقابت كرده و يا برتر از آن تلقى گردد.
آنچه همه غرفه ها را تحت الشعاع قرار داده بود انتشارات و ره آوردهاى اطلاع رسانى به زبان چينى بود كه مى بايد از اين غرفه ها به آن غرفه در جستجوى اينگونه اقلام به زبانهاى ديگر كاوش مى كرديم. هرچند گاهى به دو زبان چينى و انگليسى كتب و مقالاتى در غرفه هاى چينى جلب نظر مى كرد. مسجد رتين
در پكن براى مسلمانانِ مقيم در آن سه مسجد به نامهاى (ريتن), (دون سه) و (نيوجيه) وجود دارد كه مسجد (ريتن) از دو مسجد ديگر كوچكتر مى باشد.
به اهتمام جناب آقاى امينيان پس از انقضاء كنفرانس و ا قامت در سفارتخانه در يكى از روزهاى آخر اقامت, قبل از غروب براى شركت در نماز جماعتِ مسجد (ريتن) با شتاب و سرعت به سوى اين مسجد روانه شديم; اما به علت تأخير و نيز ترافيك, وقتى به مسجد ياد شده درآمديم كه نماز مغرب به پايان رسيده, و عده اى از نمازگزاران, پيرامون امام مسجد گرد هم آمده و به گفت و شنود سرگرم بودند. پس از آنكه اين نشست خاتمه يافت امام مسجد يا نائب امام مسجد را كه بسيار جوان بود شناسايى كرده و در حالى كه عازم خروج از مسجد بود به درون آن فراخوانديم.
ـ به زبان عربى نام او را پرسيديم پاسخ داد: اسم من عبدالخالق است.
ـ پرسيدم در كجا تحصيل كرده ايد؟ گفت: در شهر (العين) امارات متحده عربى.
ـ پس از پرسشهاى ما معلوم شد مسلمين چين اكثر قريب به تمام آنها حنفى مى باشند. هرچند شيعيان زيادى در اين كشور به سر مى برند.
ـ درباره شمار نفوس مسلمين در چين, همان آمار دولتى را ـ كه رقم مسلمين را تا سى ميليون معرفى مى كرد ـ يادآور شد. گويا از اين كه شمار مسلمانان چين را بيش از اين رقم معرفى كند, مجاز و تأذون به نظر نمى رسيد.
ـ اين امام جماعت بسيار آرام و خونسرد بوده و كمتر حرف مى زد. لذا از گفتگو و پرسشهايى كه در نظر داشتيم چشم پوشيده و كامپيوتر كم حجم و قابل حمل را كه همراه جناب آقاى مظلومى بود در معرض ديد او قرار داده و صداى عبدالباسط همراه با ارائه صحيفه هاى قرآنى بر روى مانيتور, نظر او را به خود جلب كرده و به زبان حال چنين پديده اى را تحسين مى كرد. و از چهره اش مى خوانديم كه اساساً با كامپيوتر و يا وسايلى شبيه آن آشنايى و انسى ندارد. مقدارى از قرائت قرآن را به گوش سپرده و صحيفه هاى قرآنى را كه بر صفحه كامپيوتر, همراه با قرائت قرآن صفحات آن جابه جا شده و پيش مى رفت از نظر گذرانده, و سرانجام با طمأنينه و آرامشى كه از نظر ما به خونسردى بيشتر شباهت داشت با ما توديع به عمل آورده و راهى بيرون مسجد شد.
نماز مغرب و عشاء را در اين مسجد اقامه نموده و ما نيز به دنبال خروج او از مسجد, يكى از معابد كوچك مسلمين پكن, را ـ پس از اقامه نماز در آن به سوى سفارتخانه ترك گفتيم.
بسيار علاقه مند بودم از دو مسجد ديگر پكن و امام جماعت آنها ديدارى داشته باشم, لكن فرصتى باقى نماند و بايد عن قريب عازم بازگشت از سفر مى شديم. مراكز ديدنى
چون به عنوان همراه در كنفرانس شركت كرده بودم ناگزير با هزينه شخصى جايگاه ها و مراكزى را ديدار كردم كه بسيار عجيب و جالب توجه بوده است و اگر به عنوان عضو اصلى ـ كه هزينه زيادترى را از بيت المال درخواست مى كرد ـ ثبت نام مى كردم به رايگان, همراه ساير ميهمانان مى توانستم از اين جايگاهها و مراكز, ديدارى داشته باشم.
بارى مراكز و جايگاههايى كه به ديدار آنها توفيق يافتم عبارت بودند از:
1. ميدان تيان آنمن كه بسيار وسيع و گسترده بود, و در روزى بارانى بخشى از اين ميدان را ديدار كرده و رهسپار شهر ممنوعه شديم كه كاخهاى پياپى را در طول مسافتهايى بس دور و دراز در پهنه گسترده اى تمهيد كرده بودند كه در زمانهاى پيشين, مردم عادى را بدانها راهى نبود.
2. ديوار چين كه مى گفتند طول آن به شش هزار و اندى كيلومتر مى رسد و پهناى بالاى ديوار از پنج تا هفت يا هشت متر مى رسيد. با پرداخت شصت (يوآن) ـ كه هر (يوآن) تقريباً معادل پنجاه تومان بود ـ بر فرازِ اين ديوار درآمده و با طى حدود دويست سيصد متر, به خاطر آن كه پرنشيب و فراز بود, راه رفته را پس گرفته و پس از فرود از آن, راه بازارِ مجاور ديوار را در پيش گرفتيم. فردى كه اين جانب و آقاى سيد معلمى را به سان گدايان سامرا تعقيب مى كرد و دست بردار نبود اصرار مى ورزيد فيلم ويدئويى مربوط به ديوار چين را به ما بفروشد. سرانجام ديديم ما را رها نمى كند ناگزير دو عدد فيلم ربع ساعتى را هر كدام به پانزده يوآن خريدارى كرديم و با آزمايش آن, معلوم شد فيلم مذكور خالى است و هيچ تصويرى در آن وجود ندارد! آشفته بازار مجاور ديوار چين مانند اكثر بازارهاى پكن قيمتها را تا پنج يا ده و يا بيست برابر عرضه مى كردند كه غالباً اينجانب پس از آن متفطن اين قضيه شدم در خريدارى پاره اى از چيزها يكدهم قيمت فروشنده را پيشنهاد مى كردم و فروشنده تا اين درجه احياناً در نرخ كالا تنزل كرده و راضى مى شد!
3. معبد بودا كه شامل عمارت و پرستشگاههايى متعاقب يكديگر بوده و در هريك از آنها مجسمه بودا قرار داشت كه از مجسمه كوچكتر تا بزرگتر ادامه يافته و سرانجام به مجسمه اى هيجده مترى منتهى مى شد. مراسم دعاء كميل
شب جمعه 9/6/75 در محل سفارت مراسم دعاء كميل برپا شد كه كاركنان سفارت و رايزنى ج. ا. ايران در آن شركت داشتند و پس از اقامه نماز مغرب و عشاء مراسم دعا آغاز شده, و عزيزان شركت كننده چند نفر به نوبت دعاء شريف كميل را خوانده و يكى از برادر ارجمندى كه در معيت هيئت بازرسى كل كشور به پكن آمده بودند سخنرانى جالبى پس از دعا كميل ايراد كرد كه بسيار مفيد و سودمند بود. و بايد برپايى اين گونه مراسم دينى در سرزمينهاى بيگانه از اسلام را از بركات انقلاب مقدس اسلامى دانست.
اين بود گزارش اجمالى شركت در كنفرانس ايفلا و سفر به پكن كه اگر توفيق الهى يارى كند گزارش مذكور, با بسط بيشترى نگارش خواهد شد.
بايد از همه عزيزانى كه با سماحت و بزرگوارى با همه شركت كنندگان ايرانى اين كنفرانس هميارى كرده و از بذل محبت و عنايت به هيچ وجه دريغ نكردند سپاسگزارى كرد. عزيزانى كه نام همگى آنها را به خاطر ندارم.
در پايان اين مقال بر ذمت خويش مى دانم كه از حضرت امام راحل (قدس سره الشريف) ياد كنم كه فضاى همه سفارتخانه هاى جمهورى اسلامى ايران از بركات انفاس قدسيه آن حضرت و پايمردى آن جناب آن چنان داراى چهره دينى و عطرآگين است كه گويا انسان در آغوش مام وطن به سر مى برد.
از پيشگاه حضرت لايزال مى خواهم آن جناب را با انبياء عظام و اولياء كرام محشور فرمايد.
و رهبر بزرگوار و فقيه آل محمد حضرت آيت الله العظمى خامنه اى (متع الله المسلمين بطول بقائه الشريف) را در حمايت خود قرار داده و وجود پربركت ايشان را از هر گونه آفات و عاهات مصون داشته و عمرى طولانى به ايشان مرحمت فرموده و از توفيق و كاميابى در پيشبرد اهداف مقدس انقلاب اسلامى بهره مند باشند.