اخبار

درگذشتگان
درگذشت حضرت آيت اللّه حسينى تهرانى
حضرت آيت اللّه آقاى حاج سيد محمّد حسين حسينى تهرانى ـ قدّس سرّه الشريف ـ نويسنده اى نامدار و عالمى سختكوش بود. وى در 24 محرم الحرام 1345ق در خانواده دانش و تقوا در تهران زاده شد. پدرش مرحوم آيت الله حاج سيّد محمّد صادق تهرانى (1300ـ1370ق) از علماى تهران و امام جماعت مسجد قائم لاله زار و نويسنده (تفسير القرآن) وجدّش حضرت آيت الله آقاى حاج سيّد ابراهيم حسينى تهرانى (م1332ق)، از شاگردان آيات عظام: ميرزا محمّد حسن شيرازى و سيّد محمّد طباطبايى فشاركى و بنيادگذار مسجد فوق و مروّج دين و مذهب بوده است. وى پس از پشت سر نهادن دوران كودكى بنا به اقتضاى شوق فطرى و روش خانوادگى به تحصيل علوم دينى روى آورد و مقدمات آن را نزد پدر بزرگوار و عمويش فراگرفت و در 1363ق (1324ش) به حوزه علميّه قم آمد و به فراگيرى سطح اشتغال جُست. سپس به درس فقه مرحوم آيت الله العظمى بروجردى و درس اصول آيت الله سيد محمد محقق داماد و دروس تفسير و فلسفه و كلام و اخلاق حضرت آيت الله علامه طباطبايى حاضر شد و ساليانى چند از آنان ـ وبه ويژه علامه طباطبايى كه از زمان آشنايى با ايشان، از او جدا نشد و مانند سايه به دنبالش روان بود ـ بهره هاى فراوان بُرد. در سال 1370ق براى تكميل دروس خويش به حوزه علميه نجف كوچيد و مدتى طولانى از درسهاى تفسير و اصول آيت الله العظمى خويى و فقه آيت الله العظمى شاهرودى و درس فقه و اصول آيت الله حاج شيخ حسين حلّى بهره برد. در سال 1377ق به تهران بازگشت و در مسجد آباء و اجدادى خويش به امامت جماعت پرداخت و سبب ترويج نماز در آن محيط ناسالم گشت. پس از پيروزى انقلاب اسلامى به مشهد مقدس مهاجرت كرد و به تاليف، تدريس تربيت شاگردان، اقامه شعائر دينى و راهنمايى مؤمنان اشتغال جُست.
تأليفات آن مرد بزرگ بيش از چهل عنوان و در حدود 75جلد است و از مطالعه آنها تبحر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامى همچون: كلام، فقه، اصول، تفسير، حديث، تاريخ، تراجم، حكمت و فلسفه، سياست، ادبيات، طبّ، عرفان و اخلاق نمودار است. عناوين برخى از نوشته هاى ايشان عبارت است از: 1ـ الله شناسى (تفسير آيه (الله نور السموات والارض)) 2ـ امام شناسى در 18جلد (12جلد آن به چاپ رسيده است) 3ـ معادشناسى (10جلد) 4ـ رسالة بديعة (تفسير آيه (الرجال قوّامون على النساء)) كه به زبان فارسى هم ترجمه شده است. 5 ـ رساله نوين (تفسير آيه (انّ عدّة الشهور عندالله اثنا عشر شهراً فى كتاب الله)) در اثبات بناء اسلام بر سال و ماه قمرى 6 ـ مقدمه و پاورقى: رساله سير و سلوك منسوب به علامه بحر العلوم 7ـ لبّ اللباب در سير و سلوك اولى الالباب (تقريرات درسهاى اخلاق مرحوم آيت الله علامه طباطبايى همراه با اضافات و پاورقيها) 8 ـ مهر تابان (يادنامه و زندگينامه حضرت علامه طباطبايى و مصاحبات مؤلف با جناب علامه) 9ـ روح مجرّد (يادنامه عارف بزرگوار حاج سيد هاشم موسوى حدّاد از شاگردان ميرزا على آقاى قاضى) 10ـ توحيد علمى و عينى (شرح و پاورقى مكاتبات مرحوم آيت الله حاج سيد احمد كربلايى و آيت الله حاج شيخ محمّد حسين اصفهانى درباره بيتى از عطار نيشابورى) 11ـ رسالة حول مسألة رؤية الهلال (مجموعه مكاتبات و نامه هاى ايشان با آيت الله العظمى خويى پيرامون لزوم اشتراك آفاق در رؤيت هلال براى ثبوت ماههاى قمرى) 12ـ وظيفه فرد مسلمان در احياى حكومت اسلام 13ـ ولايت فقيه در حكومت اسلام (4ج) 14ـ نور ملكوت قرآن (4ج) 15ـ دوره انوار الملكوت (دربرگيرنده: نور ملكوت مسجد، نور ملكوت نماز، نور ملكوت روزه، نور ملكوت دعا) 16ـ لَمَعات الحسين عليه السلام (گزيده اى از كلمات و مواعظ امام حسين عليه السلام، كه به خط زيبا و نثر شيواى مؤلف به چاپ رسيده است) 17ـ هديه غديريه ـ دو نامه سياه و سپيد ـ (شامل نامه اى از امير اهل سنّت و جماعت بخارا و جوابيه آن از سوى امير شيعه امامى خراسان درباره ولايت و خلافت بلافصل امير مؤمنان على عليه السلام و با مقدمه و تحقيق از سويى ايشان) 18ـ رساله نكاحيه (كاهش جمعيت، ضربه اى سهمگين بر پيكر مسلمين) 19ـ نگرشى بر مقاله (بسط و قبض تئوريك شريعت) (كه در آن كتابهاى (دانش و ارزش) و نظريه تكامل دينى دكتر سروش و كتاب (خلقت در قرآن) دكترسحابى به نقد كشيده شده است).
كتابهاى چاپ نشده وى نيز عبارتند از: 1ـ 2ـ تفسير آيه مودّت (قل لااسئلكم عليه اجراً الاّ المودة فى القربى) 3ـ تفسير سوره عبس 4ـ تفسير سوره ياسين 5 ـ كتاب الحج 6 ـ احكام المساجد 7ـ رسالة فى القرآن 8 ـ رسالة فى حرمة الزوجة مؤبّداً على الزوج 9ـ رساله در دعا 10ـ رساله در نماز 11ـ رسائل فقهية 12ـ رسالة فى الصوم 13ـ مجموعة الطهرانى 14ـ كرامات الاولياء 15ـ ملاقات كنندگان امام زمان 16ـ تقريرات درس فقه آيت الله شاهرودى (صلاة وصلاة الجمعة) 17ـ تقريرات درس فقه آيت الله شيخ حسين حلّى 18ـ تقريرات درس اصول آيت الله العظمى خويى 19ـ الاجتهاد والتقليد (تقرير درس آيت الله حلّى).
سرانجام آن مرد خدمتگذار دين پس از عمرى سرشار از توفيق و خدمات دينى در 71سالگى و در نهم صفر الخير 1416ق (17تيرماه 1374ش) بدرود حيات گفت و پيكر پاكش پس از يك تشييع باشكوه و نماز به امامت حضرت آيت الله بهجت، در صحن مطهر حضرت امام رضا ـ عليه السلام ـ به خاك سپرده شد. عاش سعيداً ومات سعيداً.
* درگذشت آيت الله سبط الشيخ انصارى
حضرت مستطاب آيت الله آقاى حاج شيخ احمد سبط الشيخ (فرزند آيت الله حاج شيخ منصور فرزند آيت الله آقا شيخ محمّد فرزند آيت الله شيخ محمّد حسن فرزند آيت الله شيخ منصور انصارى ـ نواده خاتم الفقهاء والمجتهدين شيخ انصارى ـ يكى از بزرگان خاندان جليل شيخ انصارى به شمار مى رفت. وى در سال 1349ق در دزفول در بيت علم و تقوا و فضيلت به دنيا آمد. پدرش آيت الله شيخ منصور انصارى (1307ـ1392ق) از علما و مراجع تقليد خوزستان و صاحب رساله عمليه و شيخ روايت آيت الله نجفى مرعشى بود. وى پس از آموختن دروس ابتدايى به تحصيل علوم دينى روى آورد و ادبيات و مقدمات را نزد سليم افندى ـ مفتى اهل سنت شهر عماره عراق در زمانى كه پدرش در آن شهر به خدمات دينى اشتغال داشت ـ و مرحوم آيت الله شيخ محمدعلى معزى دزفولى بياموخت. سپس در سال 1368ق به حوزه علميه قم آمده و به تحصيل سطوح پرداخته و پس از چندى به دزفول بازگشت و در محضر پدر بزرگوارش به تكميل سطح اشتغال جُست. آنگاه در سال 1381ق به نجف اشرف مهاجرت كرد و در درسهاى فقه، اصول و تفسير حضرات آيات عظام: سيد ابوالقاسم خويى، سيد محسن حكيم، سيد محمود شاهرودى و سيد عبدالهادى شيرازى شركت جست و پس از ساليانى چند به دزفول بازگشت و به تدريس و تاليف و اقامه جماعت پرداخت و مسجدى در شمس آباد بنياد نهاد و مدرسه مشايخ را تجديد بنا و كتابخانه آنجا را بنا نمود. در سال 1392ق به قم بازگشت و به تدريس و تاليف و تربيت شاگردان و شركت در درس فقه آيت الله العظمى گلپايگانى پرداخت ـ و به غير از ساليانى چند كه به دليل درگذشت پدر بزرگوارش به دزفول كوچيد ـ و اين تا پايان زندگيش بود. وى از آيات عظام: سيد محمود شاهرودى و ميرسيد على بهبهانى اجازه اجتهاد و از حضرات آيات: علامه شيخ آقا بزرگ تهرانى و علامه شيخ محمد صالح حائرى مازندرانى و سيد على بهبهانى اجازه روايت داشت. آثار چاپى او عبارتند از: 1ـ خلاصة القوانين (دو بار به فارسى ترجمه شده است) 2ـ نمونه در علم صرف 3ـ الوسيط بين الوجيز والبسيط فى الاصول 4ـ تراش ريش 5 ـ مبحث الترتب (تقريرات درس اصول او) 6 ـ الدرر النجفيه فى المبحث النية (تقريرات درس فقه وى) 7ـ شرح (سبيكة الذهب) علامه حائرى مازندرانى ـ (نظم كفاية الاصول) ـ 8 ـ توضيح المسائل و كتابهاى غير چاپى او نيز عبارت است از: 1ـ شرح تبصرة المتعلمين 2ـ شرح تحرير الوسيله 3ـ اسئله واجوبة 4ـ شرح اجروميه در علم نحو 5 ـ حاشيه حلّ الالغاز ابن هشام 6 ـ هداية الداعين الى اعراب صحيفة سيد الساجدين عليه السلام.
سرانجام پس از عمرى سرشار از توفيق و خدمات مذهبى، در روز جمعه 13ربيع الاول 1416ق (20 مردادماه 1374ش)، پس از يك بيمارى در سنّ67 بدرود حيات گفت و در يكى از بقعه هاى صحن مطهر حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ به خاك سپرده شد. عاش سعيدا و مات سعيدا.
* درگذشت دكتر كى نيا
مرحوم استاد دكتر سيد مهدى كى نيا در اول فروردين 1297 شمسى در بابل ديده به جهان گشود. پس از تحصيلات دبيرستانى و اخذ ديپلم در سال 1315 به دانشسراى عالى تهران راه يافت و در 1319 ليسانس رياضى دريافت كرد. سپس تحصيلات خود را در رشته حقوق ادامه داد و در 1328 ليسانس قضايى را از دانشگاه تهران اخذ نمود.
وى در سال 1334 دكتراى حقوق جزا و جرمشناسى را از دانشگاه پاريس دريافت داشت و در همان سال به ايران بازگشت و به تدريس، تاليف، ترجمه و تربيت شاگردان پرداخت. ورود او سرآغاز شروع جرمشناسى نوين در ايران بود. او مردى پايبند به عقايد دينى، فروتن و سپاسگذار بود. وى بر عامل ايمان و پرورش صحيح مذهبى براى مبارزه با ريشه هاى فساد پاى مى فشرد. برخى از كتابها و ترجمه هاى چاپ شده استاد عبارتند از:
1ـ مبانى جرمشناسى (3ج) 2ـ پژوهشى در عوامل اجتماعى طلاق 3ـ مقدمه حقوق بين المللى عمومى 4ـ اطلاعات حقوقى 5ـ علوم جنايى (3ج) 6 ـ كليات مقدماتى حقوق 7ـ كانون خانواده و بزهكارى 8 ـ روانشناسى جنايى 9ـ مقدمه اى بر جرمشناسى عمومى (ترجمه) 10ـ جرمشناسى كاربردى (ترجمه) 11ـ روانشناسى قضايى (آماده چاپ).
ايشان در 25تيرماه 1374ش در 77سالگى در تهران بدرود حيات گفت.
* درگذشت حضرت آيت الله طاهر شمس گلپايگانى
استاد معظم آيت الله حاج شيخ جلال طاهر شمس گلپايگانى قدس سره يكى از چهره هاى مشهور حوزه علميه قم به شمار مى رفت. فقيد سعيد در 1306 هجرى شمسى (1346ق) در (گوگِد) گلپايگان در خانواده اى متدين ديده به جهان گشود. پس از دوران كودكى و تحصيلات ابتدايى، شانزده ساله بود (1322ش) كه به آموختن علوم دينى روى آورد و از محضر مرحوم آيت الله حاج ميرزا هدايت الله وحيد گلپايگانى بهره جُست و پس از چندى به حوزه علميه اراك كه زير نظر اساتيد بزرگوارى چون آيت الله حاج شيخ محمد سلطان العلماء و آيت الله حاج شيخ محمد امامى خوانسارى اداره مى شد، كوچيد و از محضر آنان بهره ها بُرد. در 1324ش براى ادامه تحصيل به حوزه علميه قم آمد و پس از تكميل دوره سطح (در چهارسال)، در سال 1328ش به درس خارج فقه و اصول حضرات آيات عظام: سيد محمدتقى خوانسارى، سيد محمد حجت كوهكمرى و پس از آن در درسهاى آيت الله العظمى بروجردى، آيت الله محقق داماد، آيت الله اراكى، حضرت امام خمينى. آيت الله العظمى گلپايگانى، آيت الله حاج سيدرضا بهاءالدينى و مرحوم علامه طباطبايى شركت جُست و مبانى فقهى، اصولى، فلسفى و تفسيرى خويش را استوار ساخت و از غالب آنان اجازه اجتهاد دريافت داشت. وى نيز به مدت دو سال به حوزه علميه نجف كوچيد و در درسهاى آيت الله العظمى خويى حاضر شد. از آغاز تحصيل در حوزه قم، به تدريس متون فقه و اصول اشتغال جست و بيش از سى سال سطوح عاليه را بارها آموزش داد. با شروع انقلاب اسلامى در سال 1342ش، او نيز همراه با ديگر مدرسين حوزه به تشكيل جامعه مدرسين حوزه علميه قم پرداخت و امضايش در بحبوحه انقلاب ذيل پيامها و اعلاميه هاى جامعه مدرسين هماره ديده مى شد. پس از پيروزى انقلاب اسلامى به عضويت شوراى مديريت حوزه علميه قم و مجلس خبرگان رهبرى (از استان مركزى) برگزيده شد.
از تاليفات چاپ نشده اوست:
1ـ كتاب الخمس
2ـ حاشيه بر مكاسب
3ـ حاشيه بر رسائل
4ـ حاشيه بر كفاية الاصول
5 ـ معارف دينى
6 ـ متفرقات
صراحت لهجه، زهد و تقوى، ساده زيستى، آزادانديشى و فروتنى و انس با قرآن و دعا از خصوصيات وى بود و بر فقه و اصول، تفسير، تاريخ و ادبيات تسلّط داشت. فقيد سعيد از اعضاى گروه تاليف (جامع احاديث الشيعة) و عضو هيأت علمى كنگره شيخ انصارى و عضو هيأت امناى مجتمع علوم دينى حضرت ولى عصر به شمار مى رفت و مقاله اى با نام (شيخ انصارى محقق و مؤسس) از او انتشار يافت. درگذشت نابهنگام اين عالم عامِل، در هشتم شهريور 1374ش (سوم ربيع الثانى 1416ق) در 68سالگى در اثر سانحه تصادف روى داد و پيكر پاكش با شركت مراجع عاليقدر تقليد، انبوه اساتيد، علما و فضلاى حوزه علميه قم و آيات عظام و نمايندگان مقام معظم رهبرى و اصناف و بازاريان قم، تشييع و در صحن حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ به خاك سپرده شد. ناصرالدين انصارى

فرهنگى
گزارشى از برپايى كنگره كتاب و كتابخانه در تمدن اسلامى
(كنگره كتاب و كتابخانه در تمدّن اسلامى) به انگيزه تبيين جايگاه كتاب و كتابخانه در اسلام و بررسى سهم مسلمانان در شكوفايى فرهنگ و تمدّن بشرى و ارزيابى چندى و چونى ميراث مكتوب در تمدن اسلامى به مدت سه روز (21تا23 شهريورماه74) در مشهد مقدس و در محل كتابخانه مركزى و مركز اسناد آستان قدس رضوى برگزار گرديد. اين كنگره با حضور چهارصدتن از كارشناسان و محققان مسائل كتاب، كتابخانه، كتابدارى و كتابشناسى از كشورهاى جمهورى اسلامى ايران، عراق، پاكستان، تاجيكستان، افغانستان، آلمان حدود يكصدوسى مقاله رسيده به دبيرخانه را نقد و بررسى كرد.
كنگره با پيام ارجمند مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله خامنه اى دام ظله العالى شروع شد. در بخشى از اين پيام آمده است:
(حقيقت آن است كه كتاب يكى از ارزشمندترين فراورده هاى بشرى و گنجينه بزرگترين ثروتهاى بشر يعنى دانش و تحقيق است. دين و دنياى بشر و جسم و جان انسان به بركت كتاب تأمين و تغذيه مى شود و فرآيند كمال بشرى به وسيله كتاب تحقق مى يابد. كتاب، مادر تمدّنها و نيز عصاره آنهاست، و بشر با پديد آوردن كتاب، درسهاى بيشمارى را كه در كتاب تكوين بدو آموخته شده، گرد مى آورد و در محيط بشرى، منتشر مى سازد و بدين گونه روز بروز گنجينه ثروت بشرى، غناى بيشتر مى يابد…
يكى از افتخارات دنياى اسلام و بويژه ايران مسلمان آن است كه در طول زندگى هزار وچهارصد ساله خود سهمى بزرگ در پيدايش مجموع فراورده هاى مكتوب بشر داشته و نوشته هاى مسلمانان، در هنگامى كه دنياى مسيحى در دوران سياه قرون وسطاى خود مى زيست، چون خورشيدى بر فكر و ذهن و حيات آنان تابيده و موجب عبور آنان از آن دوران سهمگين شده است. امروز گويا بخشى از ميراث اسلامى آن دوره ها ناشناخته و ناپيداست. اگرچه در حمله هاى مغول و تيمور و جنگهاى داخلى پادشاهان ايران، بى شكّ برخى از آنها نابود شده، ولى بى شكّ برخى هم در گوشه و كنار جهان هست كه بايد آن را شناخت و بدان دسترسى يافت. اين يكى از وظايف بزرگ همه كسانى است كه به گونه اى با مسأله كتاب سروكار دارند و اميد است كه شاهد تلاش مسؤولانه آنان و نتايج شيرين آن باشيم.
نگهدارى نسخه هاى روبه نابودى ـ كه متأسفانه در كتابخانه هاى اسلامى كشورهاى آسيا و افريقا فراوان است ـ و تكثير نسخه هاى يگانه و جلوگيرى از ربوده شدن گنجينه هاى كمياب و نگاشته هاى ارزشمند از كتابخانه كشورهاى اسلامى و جلوگيرى از بيرون بردن آنها از دسترس صاحبان آن، نيز درشمار وظايف حتمى و پراهميتى است كه لحظه اى نبايد در آن كوتاهى روا داشته شود.
همگانى كردن كتاب از راه گسترش زنجيره كتابخانه هاى عمومى در هر گوشه و كنار كشور همراه با فراهم سازيِ زمينه لازم براى همگانى كردن كتابخوانى و معرفى كتابهاى خوب و پديد آوردن نوشته هاى فراوان در همه موضوعهاى مورد نياز و مورد علاقه، وظيفه بزرگ ديگرى است كه اميد است بيش از آنچه كه تاكنون شده به گونه پيگير انجام گيرد.)
جلسات عمومى اين كنگره، پيش از ظهر برگزار مى شد و در آن برخى از سخنرانان فشرده اى از پژوهش خود را مطرح مى كردند و بعدازظهرها در شش كميسيون: 1) تاريخچه و معرفى كتابخانه ها 2) نسخه شناسى و فهرست نگارى (مسائل كتاب آرايى قديم و جديد) 3) شيوه رده بندى 4) حفاظت و نگهدارى كتب و اسناد (ابزار نگارش) 5) كتابدارى نوين 6) كتاب و كتابنگارى، مقالات نقد و بررسى شد.
عناوين برخى از سخنرانيهاى مرتبط با كنگره و مقالات ارائه شده چنين است: معرفى انستيتوى نسخ خطّى آكادمى علوم تاجيكستان؛ ضرورت تشكيل شبكه اطلاع رسانى معارف اسلامى در ايران؛ پيشنهادهايى درباره حراست از نسخه هاى خطى و چگونگى بهره گيرى از آنها؛ كتابخانه هاى فارسى در پاكستان و نسخه هاى خطى نادر؛ كتابت حديث در عصر پيامبر.
عناوين برخى از مقالات ارائه شده چنين است:
گنجينه نسخ خطى آكادمى علوم تاجيكستان و اهميت آن براى آموختن تاريخ تمدن اسلام؛ كتابخانه عمومى آيت الله مرعشى نجفى؛ كتابخانه مركزى و مركز اسناد آستان قدس رضوى؛ دوره هاى عادى و بحرانى نشر كتاب در ايران در نيم قرن اخير؛ وقفنامه هاى قرآن و طبقات زنان واقف؛ كتاب و كتابخانه در حوزه هاى شيعى از قرن سوم تا پايان قرن پنجم؛ كتابخانه مرحوم آيت الله العظمى آقاميرزا سيد محمّد هاشم مجتهد چهارسوقى از ممتازترين…؛ تاريخچه فهرستنگارى در ايران اسلامى؛ طرحى در باب تدوين كتابشناسى كتب شيعه؛ اعلام الورى و منابع آن؛ جلوه هاى نسخه شناسى در الفهرست ابن نديم؛ ابن نديم، كتابشناس و فهرستنگار؛ هنر تذهيب در عهد تيمورى؛ نظام كتابدارى اسلامى در سده هاى سوم تا هشتم هجرى قمرى؛ رده بندى كتابخانه در تمدن اسلامى؛ فهرستنويسى كتابخانه ها در دوره اسلامى؛ مقدمه اى بر برنامه ريزى ملّى براى حفاظت در برابر سوانح و بلاياى طبيعى؛ تاريخچه پيدايش ابزار و مواد نگارشى تا اختراع كاغذ؛ بررسى آلودگيهاى قارچى بر نسخ خطى كتابخانه مركزى و مركز اسناد آستان قدس رضوى و ارزشيابى اثر ضدعفونى كننده تيمول؛ نقش كتابخانه ها و مراكز اطلاع رسانى در رابطه با زندانهاى كشور؛ ضرورت تشكيل شبكه اطلاع رسانى معارف اسلامى در ايران؛ طرح آموزش و تربيت معلم ـ كتابدار براى كتابخانه هاى آموزشگاهى كشور، كتابت حديث در عصر پيامبر(ص)؛ فرهنگ كتاب و كتابنگارى و نخستين كتابهاى مسلمين در علوم و فنون مختلف.