جمع ميان دو نماز از ديدگاه كتاب و سنّت

جعفر سبحانى

چكيده:

جامعه أهل سنّت نمازهاى ظهر و عصر، و مغرب و عشا را جدا از يكديگر مى‌خوانند و پيوسته بر شيعيان به جهت جمع ميان آنها خرده گرفته‌اند؛ در حالى كه فقيهان اهل سنّت در موارد خاصى همچون سفر، وجود عذر و وقوف در مزدلفه و عرفات، جمع ميان دو نماز را جايز شمرده‌اند. از سوى ديگر محدّثان آنان بيش از سى روايت نقل كرده‌اند كه گوياى اين است كه پيامبر (ص) در غير اين موارد و تنها براى رفع مشقّت از اُمّت، دو نماز را به جمع خوانده است. همين امر سبب شده كه آنان پيوسته به تأويل‌ها و توجيهات نامناسب اين احاديث بپردازند. در عين حال برخى از فقيهان اهل سنّت ـ هم رأى با شيعه ـ جمع ميان دو نماز را در وقت مشترك جايز دانسته و به استحباب اقامه هر نماز در وقت فضيلت فتوا داده‌اند.

جمع ميان دو نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا در مزدلفه و عرفات و نيز در سفر نزد همه فقهاى اهل سنت جايز است؛ اما در جمع ميان دو نماز در حضر با عذر و نيز در حضور و بدون عذراختلاف نظر وجود دارد. اينك به طور اختصار همه موارد فوق را به همراه ذكر نظرات فقها و منابع آن، مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهيم: