نقش عرف و سيره در استنباط احكام نزد شيعه

جعفر ساعدى

چكيده:

عرف يا سيره عقلا با تأييد شارع حجّت مى‌گردد و در تبيين معانى متون دينى و تعيين مصاديق براى موضوعات آنها نقش مهمى دارد. از اين رو سزاوار است فقيهان با رويكردى عرفى ـ نه عقلى ـ به كتاب و سنت مراجعه كنند و از مباحث جانبى آن همچون تقسيمات، حدود حجّيت، اتحاد و اختلاف عرف‌ها، رابطه ميان حقيقت شرعى با معانى عرفى و لغوى، دوران ميان عرف عام و عرف خاص، جمع عرفى در تعارض ادله، تأثير عرف در تشريع احكام و مباحث ديگر ـ كه نوشتار حاضر به تشريح آنها مى‌پردازد ـ غفلت نورزند.

نگاه كلّى پيرامون بحث

1. سابقه تاريخى عرف يا سيره عقلايى

اين گونه نيست كه عرف يا سيره عقلايى در زمان يا مكان خاصّى آشكار شده باشد؛ زيرا عرف يا سيره عقلايى از آغاز زندگى اجتماعى بشر تاكنون در همه زمان‌ها و مكان‌ها وجود