بررسى فقهى اوراق نقدى

سيدكاظم حائرى

مدخل:

مى‌دانيم كه نقود حقيقى متداول در زمان تشريع دين اسلام اعم از دينار طلايى و درهم نقره‌اى رفته رفته جاى خود را در عصر حاضر به نقود اعتبارى محض داده است. اين دگرگونى‌پرسش‌هايى فقهى به دنبال داشته كه ما در اين بخش از بحثِ خود، به بررسى آنها مى‌پردازيم.

نقد رايج عصر حاضر چيزى جز اوراق اعتبارى محض نبوده و در ذات خود هيچ گونه ارزشى ندارند، يعنى از نوع كالا شمرده نمى‌شوند.

داد و ستد در گذشته‌هاى دور به صورت پاياپاى انجام مى‌شد؛ يعنى معامله كالا با كالا. هنوز هم گاه به صورت نادر، به ويژه در عرصه‌هاى روستايى و ساده زيست، چنين داد و ستدى وجود دارد.

گفته‌ها حاكى از آن است كه در دوران باستان براى فرار از مشكلات نابسامانى داد و ستد پاياپاى، يكى از كالاها براى قيمت‌گذارى ساير كالاها انتخاب شد. اين كالا نقشى همچون نقش پول نقد كنونى را بر عهده داشت؛ مثلا در ايران غلات و در برخى از