خلاصة فصل سوم

طرح جامع در زمينة حقوق و تکاليف بشر، نيازمند اصول موضوعه‌اي است که مباني يک نظام حقوقي را تشکيل مي‌دهد. اين اصول نشانة ارتباط عميق نظام حقوقي با جهان‌بيني از يک‌سو، و با مجموعة نظام ارزشي آن از سوي ديگر است. اصل توحيد، اصل حکمت الاهي، اصل جاودانگي روح انسان، اصل ارتباط تنگاتنگ دنيا و آخرت، اصل اختيار، که صبغة فلسفي و عقلي دارند، بيانگر مخلوقيت و ارتباط وجودي انسان به خالق هستي، هدفمند بودن آفرينش و تحقق کمال بيشتر انسان‌ها، ارتباط مستحکم دنيا و آخرت، اصالت و جاودانگي روح انسان و در واقع نمايانگر نوعي جهان‌بيني است. افزون بر مباني عقلي و فلسفي، اصول ديگري نظير اصل اجتماعي بودن انسان، اصل ضرورت قانون و حکومت، اصل تلازم حق و تکليف، اصل آزادي و اصل رعايت معيارهاي کمّي و کيفي، در تبيين و توجيه مسائل اخلاقي و حقوقي نقش حياتي دارند، به گونه‌اي که کل نظام ارزشي (ايدئولوژي اسلامي) بر آنها مبتني است. اصول مزبور هر کدام در تعيين حقوق و تکاليف بشر نقش دارند، نظام حقوقي مبتني بر اين اصول موضوعه، کاستي‌ها و ابهام‌هاي موجود در اعلامية جهاني حقوق بشر را مرتفع و جبران مي‌سازد.