خلاصة فصل يازدهم

در نظام حقوقي اسلام، اختلاف حقوقي مرد و زن بر اساس حكمت و مصلحت توجيه‌پذير است. اغلب اختلافات حقوقي آن دو در امور خانوادگي است. بيشتر آياتي كه دربارة حقوق و تكاليف زن نازل شده است، ناظر به مسائل خانوادگي است و اين به دليل جايگاه خانواده در اسلام است. سعادت و شقاوت جامعه ريشه در رفتار خانواده دارد.

اسلام سعي كرده است بنيان خانواده را تقويت و روابط آن را به بهترين صورت ممكن تنظيم نمايد. رعايت حجاب، منع چشم‌چراني و تحريم همجنس‌بازي و...، همه در مسير حمايت از خانواده و حفظ حرمت زن تشريع شده است.

افزون بر اين، براي استحكام بنيان خانواده يك سلسله حقوق اقتصادي مانند حق مهريه و حق نفقه براي زن تعيين شده است. زن حق دارد در برابر خدمات و فعاليت‌هايي كه در خانه انجام مي‌دهد از شوهر دستمزد بخواهد. در تمامي اين موارد، مرد موظف است كه حقوق زن را رعايت كند.

حق ارث از موضوعاتي است كه اسلام به آن توجه كرده و سهم ارث مرد را دو برابر سهم زن قرار داده است. اين تفاوت نيز بر اساس حكمت است. اگر درآمدهاي زن همانند مهريه، حق نفقه و... و عدم كارآيي فعاليت اقتصادي زن را در نظر آوريم، اين تفاوت به آساني قابل توجيه است.

در خصوص حقوق اجتماعي، قرآن كريم فقط به دو مورد از تفاوت‌هاي تشريعي زن و مرد اشاره كرده است: يكي اختصاص پيامبري به مردان؛ به اين دليل كه نبوت جنبة زعامت و رهبري و مديريت را نيز داراست و مرد چون توانايي تدبر و تعقل بيشتري دارد، براي انجام چنين منصبي شايسته‌تر است. ديگري اختلاف در شهادت كه آن هم خاستگاه تكويني دارد. نيم‌نگاهي به آفرينش زن و مرد نشان مي‌دهد كه مردان نسبت به زنان، هوشياري و زيركي بيشتري در مقام تحمل شهادت دارند و هم در اجراي شهادت تحت تأثير احساسات و عواطف قرار نمي‌گيرند. به همين دليل، مرد براي شهادت شايسته‌تر از زن است، اما اينكه شهادت دو زن معادل شهادت يك مرد قرار گرفته است، به دليل اهميت حق و احياي آن است: در مواردي كه شاهد مرد نباشد، از شهادت زن استفاده مي‌شود.