نمى‌تواند همة مصالح و مفاسد واقعى (فردى و اجتماعى، دنيوى و اخروى) خود را بشناسد. اگر انسان چنين قدرتى داشت، مى‌توانست احكام و قوانين اخلاقى و حقوقى را به گونه‌اي وضع و تنظيم كند كه تأمين كنندة خير و سعادت و كمال راستى همگان باشد و بدين ترتيب از وحى و نبوت، دين و پيامبر بى‌نياز مى‌گشت. رمز نياز هميشگي بشر به وحى و نبوت همين قصور و ناتواني عقل اوست. اگر محدوديت ذاتى و سرشتى عقل بشر نبود و دامنة شناخت و آگاهى انسان مي‌توانست تا بى‌نهايت گسترش يابد، سرانجام روزى بشر از وحى و شرع بى نياز مى‌شد و دين كاركرد مثبت خود را در هدايت زندگى فردى و اجتماعى از دست مى‌داد.

به هر حال، ما ادعا نداريم كه به همة مصالح و مفاسد احاطة علمى داريم و مى‌توانيم احكام و قوانين الهى را تبيين و توجيه عقلانى كنيم. تنها خداى متعال است كه بر همة مصالح و مفاسد و كسر و انكسار آنها و ظرايف و دقائق امور احاطه دارد. در اين بحث نيز ادعاىما اين است كه ميان زن و مرد اختلافات طبيعى وجود دارد كه منشأ آثار مختلف در زندگى اجتماعى مى‌گردد و بنابراين مقتضى حقوق و تكاليف اجتماعى متفاوت است و تفصيل آنچه را عقل درك مي‌كند، بايد از شرع پرسيد، زيرا دقائق امور در اين مورد همانند ديگر موارد، در توان عقل بشر نيست.

بنابراين، تفاوت در بخشي از حقوق و تكاليف مرد و زن امري كاملاً خردمندانه و عادلانه است. نام اين اختلاف و تفاوت را هرچه بگذارند، تأثيري در واقع ندارد. مهم درك اين حقيقت است كه زن و مرد در كارها و بهره‌هايي سهم يكسان و مشترك دارند و كارها و بهره‌هايي هم خاص زن يا مرد است.

اينك پس از پاسخ گفتن به دو پرسش مزبور، به بيان وجوه اختلاف مرد و زن مي‌پردازيم.

مجموع اختلافات موجود ميان مرد و زن به دو بخش كلى قابل تقسيم است: