احوال قانوني مى‌شود، چه اشكالي دارد كه به بردگى گرفتن انسان نيز در پاره‌اى از شرايط مجاز باشد؟ به بيان ديگر، اگر حق حيات كه ابتدايى‌ترين و اساسى‌ترين و مهم‌ترين حق هر انسان است قابل تخصيص باشد، چرا حق استقلال در شخصيت حقوقي استثنا نپذيرد؟ كشتن كافران و مشركاني كه براى براندازي نظام حق به قلمرو جامعة اسلامى يورش مى‌آورند و به جنگ با مسلمانان مى‌پردازند جايز و واجب است. در اين صورت، چگونه مى‌توان گفت كه به بردگى گرفتن اسيران جنگى‌شان مجاز نيست؟ مي‌خواهيم بگوييم، اگر كسي به دليل ارتكاب اعمال مجرمانه به بردگي گرفته شود، امري پذيرفته است. اين مسئله در كتاب‌هاي معتبر فقهي به طور مفصّل تبيين شده است.[1] البته اسلام هرگز نمى‌پذيرد كه كسى به سبب نژاد، رنگ، پوست، جنس و نظائر آن برده شود و آزادى خود را از دست بدهد، اما اين بدان معنا نيست كه بردگى را در همة اوضاع و احوال مردود بداند.

6. آزادى از اطاعت انسان ديگر

مقصود اين است كه هيچ انسانى حق ندارد كه به انسان ديگرى فرمان دهد و او را امر و نهى كند و براى او قانون وضع کند مگر اينكه انسان با اختيار خود چنين حقى را به ديگرى بدهد و او را به فرمانروايى بپذيرد. اين مفهوم آزادى به طور مطلق نه صحيح است و نه باطل، و بايد تفصيل قائل شد. كسانى كه انسان به آنان نوعى وابستگى وجودى دارد، به ميزان وابستگى مزبور حق دارند كه بر وى حكم برانند و كسانى كه به هيچ روى در شئون وجودى انسان منشأ اثر نيستند، طبعاً حق حكمروايى بر او را نيز ندارند. بنابراين، كسانى نظير پدر، مادر، معلم و مربى چون گونه‌اي عليت براي شخص