نظريه حقوقى اسلام - مصباح یزدی، محمد تقی

نام کتاب : نظريه حقوقى اسلام نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 353

پيش‌گفتار	19
جلسه اول	21
«حق» و مفاهيم مختلف آن	21
1. مقدمه	21
2. «حق» و مفاهيم مختلف آن	21
3. مفهوم «حق» در قرآن، پاسخى براى نيست‌انگارى (Nihilism)	23
4. مفهوم «حق»، راهى براى نفى شك‌گرايى و نسبيت‌گرايى (Relativism)	24
5. موضع قرآن در مقابل شك‌گرايان	26
6. پلوراليسم، نفى «حق» و «حقيقت واحد»	28
7. نفى پلوراليسم با استفاده از مفهوم «حق» در قرآن	31
جلسه دوم	33
«حق» و مفاهيم مختلف آن	33
1. مرورى بر بحث پيشين (كاربردهاى مختلف مفهوم حق)	33
2. طرح يك شبهه درباره قرآن و حقيقت آن	36
3. پاسخ شبهه مذكور با تكيه بر «حق» بودن قرآن	38
4. نقد ديدگاه هرمنوتيكى با توجه به مفهوم «حق» در قرآن	41
5. كاربرد مفهوم «حق» در برخى انشائات	42
جلسه سوم	47
حق و مفاهيم مختلف آن	47
1. «حق» در فعل الهى	47
2. «حق» در مقابل فعل «باطل»، «لهو»، «لعب» و «عبث»	48
3. «حق» و «علت غايى»	50
4. استدلالى بر «حق» بودن «خلقت انسان»	51
5. مثالى براى توضيح استدلال مذكور	53
6. فتنه‌گرى، گناهى بزرگ‌تر از قتل	55
7. بازگشت به استدلال مذكور	56
جلسه چهارم	59
«حق» و مفاهيم مختلف آن	59
1. مغالطه اشتراك لفظى	59
2. نمونه‌اى از مغالطه اشتراك لفظى	60
3. مفهوم «حق» در قرآن	62
4. «حق» به معناى «فعل حكيمانه»	63
5. بيانى تمثيلى از قرآن در مورد «حكيمانه» بودن خلقت	64
6. «حكمت» آميخته شدن حق و باطل	66
7. نمونه‌اى از اختلاط حق و باطل	68
8. مفهوم «اعتبارى» حق و تلازم آن با «تكليف»	72
9. دو نوع تلازم «حق» و «تكليف»	72
10. تفاوت «حقوق» با «اخلاق»	73
11. جمع‌بندى مباحث گذشته	74
جلسه پنجم	77
خاستگاه و منشأ حقوق	77
1. مقدمه	77
2. منشأ حق؛ طرح پرسش	78
3. پاسخ «مكتب حقوق طبيعى»	79
4. نقد پاسخ مكتب حقوق طبيعى درباره منشأ حقوق	80
5. نظر «پوزيتيويسم حقوقى» درباره منشأ حقوق	84
6. ملاحظه	84
جلسه ششم	87
تقسيمات حقوق	87
1. حق و حكم	87
2. حقوق «جايز الاستيفا» و حقوق «واجب الاستيفا»	88
3. تقسيم حق به اعتبار «من له الحق» و «من عليه الحق»	89
4. حقوق قابل واگذارى و حقوق غيرقابل واگذارى	90
5. حقوق عادى (موضوعه) و حقوق اساسى	90
6. حق اخلاقى	92
7. نگرش «الهى» و نگرش «الحادى» در حقوق	93
8. بيان ديدگاه اسلام درباره «منشأ حقوق اساسى»	95
9. تبيين فلسفى ثبوت «حق حيات»	96
10. تعيين حقوق و حدود آن	97
جلسه هفتم	99
ديدگاه اسلام درباره منشأ حقوق	99
1. مرورى كوتاه بر مطالب پيشين	99
2. تأكيد اسلام بر «تكليف» و مسؤوليت	100
3. نمونه‌اى از تكليف‌گرايى در نظام حقوقى اسلام	101
5. برهانى بر نشأت گرفتن همه حقوق از حق خداوند	103
6. توضيح فلسفى اعتبار حقوق از جانب خداوند	105
7. اثبات همه حقوق در پرتو حق خداوند	107
8. اثبات حق براى انسان برعليه خدا!	110
جلسه هشتم	111
خداوند و اعتبار حقوق	111
1. مرورى بر مباحث جلسه قبل	111
2. اشكالى در مورد اثبات حق براى خداوند	112
3. پاسخ اشكال مذكور	113
4. اشكالى ديگر در مورد اثبات حق براى خداوند	113
5. پاسخ اشكال دوم	114
6. كمال انسان، پشتوانه اعتبار حقوق از ناحيه خداوند	115
7. ملاك جعل حقوق از ناحيه خداوند	117
8. محدوده «حق حاكميت» ولىّ فقيه	119
9. حكمت جعل برخى تكاليف شاق از ناحيه خداوند	120
جلسه نهم	125
خدا، منشأ همه حقوق	125
1. مرورى بر مباحث پيشين	125
3. برهان عقلى بر فرع بودن ساير حقوق نسبت به حق خداوند	127
4. نتيجه	131
5. سخن برخى فيلسوف نمايان در مورد حق انسان مدرن	133
6. وجود مصلحت و حكمت در جعل حق از ناحيه خداوند	134
جلسه دهم	137
تكليف، قدرت، مصلحت	137
1. مرورى بر مباحث جلسه قبل	137
2. توقف تكليف بر وجود قدرت	138
3. نسبت قدرت تكوينى با قدرت قانونى	138
6. يك ذبح، بهاى دو تكامل	145
7. خلاصه بحث	150
جلسه يازدهم	151
انسان، آزاد از بندگى خدا!	151
1. مرورى بر جلسه قبل	151
2. دو ديدگاه متضاد در مورد «تكليف‌گرايى»	151
3. نقد تفكر مدرنيته در مسأله حق و تكليف	152
4. چگونگى شكل‌گيرى فرهنگ الحادى در غرب	153
5. عصر نوزايى و مهم‌ترين مشخصه‌هاى آن	156
6. تحليل اثبات‌گرايان (پوزيتيويست‌ها) در مورد منشأ اعتقاد به خدا	157
7. آيين «انسان‌پرستى»	158
8. نقد تفكر «مطالبه حقوق و نفى تكليف»	159
9. انسان مدرن، آزاد از بندگى خدا!	162
5. تحليل مصلحت فرمان ذبح	142
جلسه دوازدهم	167
رابطه فاعليت و ثبوت حق	167
1. مرورى بر مباحث پيشين	167
2. ملاك ثبوت حق براى انسان	168
3. فاعليت اصلى در جهان هستى	169
4. فاعل‌هاى طولى	170
5. لزوم توجه به اصول موضوعه، در اثبات اصالت حق خدا	170
6. كيفيت رابطه خدا با عالم هستى و انسان	171
7. رابطه انسان با صورت ذهنى، و شباهت آن با رابطه خدا و جهان هستى	172
8. فاعليت غير مستقل و ثبوت حق	174
جلسه سیزدهم	179
انسان و طلب‌كارى حقوق از خدا!	179
1. مرورى بر مباحث پيشين	179
2. حقوق انسان و محدوده آن	180
3. اهميت ايمان و اعتقاد به خدا در زندگى انسان	180
4. ديدگاه اگوست كنت درباره اصالت انسان و نفى خدا	181
5. رواج تفسيرهاى جامعه‌شناختى از دين در دهه‌هاى اخير	182
6. نفى دين و انكار خدا به نام اصلاحات!	185
7. انسان، وام‌دار يا طلب كار خدا؟!	188
8. تفكر نمرودى در برابر تفكر ابراهيمى	190
9. انسان؛ خدا يا بنده؟!	192
جلسه چهاردهم	195
تفاوت «عبوديت» و «بردگى»	195
1. مرورى بر بحث جلسه قبل	195
2. «بندگى خدا» بازتابى از «بردگى انسان»؟	196
3. تفاوت مالكيت خدا با مالكيت ارباب نسبت به برده	197
5. تكليف «ارشادى» و تكليف «مولوى»	200
6. كمال انسان در گرو وجود تكاليف مولوى	201
7. ظهور كامل عبوديت تكوينى در قيامت	202
8. عبوديت تكوينى و عبوديت تشريعى	203
9. استيفاى حقوق از خدا؟!	204
جلسه پانزدهم	207
رحمت الهى در قالب «اوامر» و «نواهى»	207
1. مرورى بر مباحث پيشين	207
2. اراده جزافى يا اراده حكيمانه؟	208
3. معناى مصالح و مفاسد نفس الامرى	209
4. اختيارى بودن كمال انسان	210
5. زمينه‌هاى لازم براى تحقق كمال اختيارى	211
4. قدرت انتخاب براى انسان	199
7. نگاهى دوباره به سير بحث	214
8. قوانين كيفرى و جزايى، مظهر رحمت مضاعف خداوند	215
6. عنايت خاص الهى در جهت تحقق كمال انسان	213
9. شرايط كلى نيل انسان به رحمت الهى	218
10. تحقق كمال اكثر، ملاك تدوين نظام حقوقى	219
جلسه شانزدهم	221
تعيين «مصلحت» در قوانين حقوقى	221
1. مرورى بر مباحث پيشين	221
2. مفهوم مصلحت	222
4. تعيين مصلحت در موارد تزاحم	225
3. مصلحت از ديدگاه فلسفى	224
6. نياز انسان به وحى در تعيين مصالح	227
5. مشكل تشخيص مصلحت	226
7. تأثير غير مستقيم عوامل در پديده‌ها و تعيين مصلحت	229
جلسه هفدهم	231
ملاحظاتى در تدوين نظام حقوقى	231
1. مرورى بر مباحث پيشين	231
2. تبيين حقوق طبيعى بر اساس بينش الهى و اسلامى	232
3. توجه به «تزاحم» ذاتى عالم ماده، در تدوين نظام حقوقى	234
4. «تشريع» و جعل قانون در دو حيطه «فردى» و «اجتماعى»	237
5. تعارض «مصلحت فردى» با «مصلحت جمعى»	238
6. تعارض حق حيات يك فرد با حقوق ديگر	240
7. نظر اسلام در مورد «حق حيات»	243
جلسه هيجدهم	245
حق كرامت انسان (1)	245
1. مرورى بر مباحث پيشين	245
2. اعلاميه جهانى حقوق بشر و برخى تناقضات داخلى آن	245
3. اشكالى ديگر بر اعلاميه جهانى حقوق بشر	247
4. «حق كرامت» انسان در اعلاميه جهانى حقوق بشر	247
5. كرامت انسان در قرآن	251
6. انسان پست‌تر از حيوان	253
7. جمع دو آيه «لقد كرّمنا» و «بل هُم اضلّ»	254
جلسه نوزدهم	257
حق كرامت انسان	257
1. مرورى بر مباحث پيشين	257
2. اسلام و كرامت انسان	260
3. كرامت ذاتى و كرامت اكتسابى	261
4. كرامت فردى (اخلاقى) و كرامت اجتماعى (حقوقى)	262
5. ملاك كرامت حقوقى	265
جلسه بيستم	269
حق آزادى (1)	269
1. مرورى بر مباحث پيشين	269
2. مفاهيم مختلف آزادى، منشأ مغالطه	270
3. آزادى به معناى «استقلال وجودى»	272
4. آزادى به معناى «اختيار»	273
5. آزادى به معناى «عدم دل‌بستگى» و آزادى در مقابل «بردگى»	275
6. آزادى در اصطلاح حقوق و سياست: حاكميت بر سرنوشت خويش	277
7. ديدگاه اسلام و دموكراسى درباره «حق حاكميت»	278
جلسه بيست و يكم	281
حق آزادى	281
1. مرورى بر بحث جلسه قبل	281
2. «بندگى» يا «بردگى»؟	281
3. قرآن، كلام خدا، و براى همه زمان‌ها	284
4. آزادى انسان در برابر خدا؟	287
5. مالكيت «حقيقى» و مالكيت «اعتبارى»	288
6. آزادىِ ملازم با «شرك تشريعى»	290
8. انسان مدرن و نفى «تكليف‌مدارى»	294
جلسه بيست و دوم	297
ديدگاه اسلام پيرامون حق حاكميت انسان بر انسان	297
1. مرورى بر مطالب جلسه پيشين	297
2. انسان و پذيرش حاكميت ديگران	298
3. سه فرض در مورد پذيرش حاكميت انسان بر انسان	299
جلسه بيست و سوم	313
تركيب «ليبراليسم» و «پوزيتيويسم اخلاقى»	313
1. ليبراليسم و پيشينه آن	313
2. معجون ليبراليسم و «پوزيتيويسم اخلاقى»	314
3. آثار زيان‌بار پوزيتيويسم اخلاقى	317
4. ليبراليسم در عصر پست مدرن	319
5. مطالبات و اصلاحات از نوع پست مدرن	321
6. تساهل و تسامح، ويران‌گر دين و ارزش‌ها	323
7. جاهليت قرن بيستم!	325
جلسه بيست و چهارم	327
آزادى عقيده و بيان	327
1. مرورى بر مباحث پيشين	327
2. آزادى حقوقى	327
3. حقوق مافوق قانون؟	329
4. حد آزادى	330
5. آزادى عقيده و بيان	331
6. آزادى بيان در غرب؛ از شعار تا واقعيت	332
7. اسلام و آزادى عقيده و بيان	333
8. آزادى عقيده، امرى خارج از حوزه «حقوق»	335
9. آزادى عقيده يا آزادى «ترويج عقيده»؟	337
10. بهداشت فكرى، مهم‌تر از بهداشت جسمى	339
جلسه بيست و پنجم	341
آزادى بيان و مطبوعات	341
1. مرورى بر مباحث پيشين	341
2. مسأله آزادى بيان و مطبوعات	343
3. بيان نظر اسلام درباره آزادى بيان و مطبوعات	345
4. بيان غيرگفتارى و رسانه‌اى	348
5. «تكليف» بيان	349
6. آزادىِ «بيان سؤال»	351

نام کتاب : نظريه حقوقى اسلام نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 353

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست