نام کتاب : در جستجوي عرفان اسلامي نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 81
حقيقت رسيدن اين نيست، بلكه سير و سلوك بايد همه جانبه باشد و در آن، همه ابعاد وجودى انسان مورد توجه قرار گيرد و متكامل گردد. در فصل بعد در اين باره بيشتر سخن خواهيم گفت.
دو منشأ اصلى تحريف و انحراف
علت همه انحرافهايى كه در عالم، از بدو پيدايش تا پايان آن، رخ داده و خواهد داد دو چيز بيشتر نيست و تمامى انحرافها از اين دو اصل ريشه مىگيرد: يكى نادانى و ديگرى هواپرستى. گاهى كسانى عمداً و عالمانه و به سبب تمايلات نفسانى مسايلى را به غلط ترويج و تفسير مىكنند، و گاه نيز كسانى چون دستشان از واقعيت كوتاه است و به حقيقت دست نيافتهاند در چنين ورطهاى گرفتار مىشوند. به عبارت ديگر، در تمامى انحرافها، يا افراد نمىدانند واقعيت چيست، و يا مىدانند، ولى نمىخواهند بگويند و عمل كنند. هر انحرافى را كه در عالم اتفاق افتاده در نظر بگيريم، سرچشمهاش يكى از اين دو امر است و سومى ندارد. اميرالمؤمنين(عليه السلام) در نهجالبلاغه مىفرمايد:
اِنَّما بَدْءُ وُقوعِ الْفِتَنِ اَهواءٌ تُتَّبَع وَاَحْكامٌ تُبْتَدَع؛[1] سرمنشأ همه فتنه ها پيروى از خواهش هاى نفس، و احكامى كه برخلاف شرع صادر مى گردد، است.
بدعتگزاران كسانى هستند كه يا منافعشان را در آن بدعت مىبينند و از طريق آن به هوا و هوسهايشان مىرسند، و يا نيتشان خير است و نمىخواهند انحرافى ايجاد كنند، ولى به سبب جهل و نادانى در دام انحراف گرفتار مىشوند و امرى خلاف كتاب و سنّت را بنيان مىگذارند.
از آغاز عالم تاكنون هيچ امتى از اين دو عامل انحراف مصون نبوده و تا دامنه قيامت نيز نخواهد بود. دليل آن نيز اين است كه اين عالم، عالم آزمايش است: