فصل پنجم: بررسى چند مسأله

معناى «كشف» و «كرامت»

يكى از مباحثى كه در فرهنگ ما با عرفان آميختگى پيدا كرده و به خصوص مدعيان دروغين عرفان از آن دم مى‌زنند مسأله «كشف» و «كرامت» است. همه ما كم و بيش و گوشه و كنار شنيده‌ايم كه فلان كس داراى كشف و كرامت است. بسيارى از بزرگان و اولياى خدا را سراغ داريم كه داراى چنين مقاماتى بوده‌اند و برخى از آن‌ها حتى در زمان حياتشان به كشف و كرامت مشهور بوده‌اند و مردم به آنان ارادتى خاص داشته‌اند. به هر حال تعبير كشف و كرامت، در عرفان اسلامى تعبيرى كاملا شايع و رايج است و در مورد افراد متعددى، به ويژه رؤساى فرقه‌هاى منحرف ادعا شده است كه داراى چنين مقاماتى بوده‌اند. پيش از هر بحثى پيرامون كشف و كرامت لازم است درباره اين دو اصطلاح توضيحى ارائه كنيم تا مفهوم آن‌ها دقيقاً روشن گردد.

اولا بايد بدانيم كه «كشف» و «كرامت» دو واژه مترادف و هم معنى نيستند، بلكه دو مقوله مختلفند و معنا و ماهيتشان با يكديگر متفاوت است. «كشف» يا «مكاشفه» عبارت است از اين‌كه انسان در حال بيدارى يا حالى متوسط بين خواب و بيدارى كه از آن به «خلسه» تعبير مى‌شود چيزهايى را مشاهده مى‌كند كه ديگران درك نمى‌كنند. در مكاشفه گاهى حالتى شبيه خواب براى انسان پيش مى‌آيد، ولى البته خواب نيست. در بسيارى از موارد نيز چشم انسان كاملا باز است و مشاهداتى برايش دست مى‌دهد، شبيه كسى كه چيزهايى را در خواب مى‌بيند. انسان در حال مكاشفه ممكن است صدايى را بشنود، كسى را در حال كارى ببيند، يا حادثه‌اى را كه اتفاق مى‌افتد مشاهده كند.