خداوند، آيات الهى، نعمت‌ها و احسان‌هاى خداوند و هدف آفرينش بينديشيم. هم‌چنين، تشخيص راه صحيح، طولانى بودن مسير، محدود بودن فرصت و نيرو، كثرت موانع، بى‌ارزشى اهداف دنيوى و مشوب بودن لذت‌هاى آن به آلام و رنج‌ها، از جمله مواردى است كه بايد درباره آن‌ها تأمل كنيم.[1] به طور كلى، سالك بايد در زندگى روزانه خود براى تأمل درباره امورى كه انسان را در پيمودن راه بندگى تشويق مى‌كند و از خودپرستى و دنياپرستى باز مى‌دارد، فرصتى را اختصاص دهد. به لحاظ اهميت اين مسأله، قرآن كريم در آيات متعدد و با تعابير مختلف آن را مورد تأكيد قرار داده است. آيات پايانى سوره آل‌عمران يكى از اين موارد است كه نمونه‌اى به‌طور نسبت جامع از امورى را كه بايد درباره آن‌ها تفكر و تأمل كرد ارائه مى‌دهد:

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَالأَْرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهارِ لآَيات لاُِولِي الأَْلْبابِ * الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللهَ قِياماً وَقُعُوداً وَعَلى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَالأَْرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ * رَبَّنا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَما لِلظّالِمِينَ مِنْ أَنْصار * رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادِي لِلإِْيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنّا رَبَّنا

آيا تمام اين بساط تنها براى همين حيات حيوانى و اداره كردن شهوت است كه با تمام حيوانات شريك هستيم، يا مقصود ديگرى در كار است؟

آيا انبياى كرام و اولياى معظّم، و حكماى بزرگوار و علماى هر ملت كه مردم را دعوت به قانون عقل و شرع مى‌كردند و آن‌ها را از شهوات حيوانى و از اين دنياى فانى پرهيز مى‌دادند، با آن‌ها دشمنى داشتند و دارند، يا راه صلاح ما بيچاره‌هاى فرو رفته در شهوات را مثل ما نمى‌دانستند؟ (چهل حديث، ص 6 و 7)