كند مرحوم علامه طباطبايى را؛ گاهى ما در خدمتشان، براى جلسه‌اى، تا جايى مى‌رفتيم و من در بين راه مى‌ديدم كه ايشان مشغول خواندن نماز نافله هستند. هم‌چنين مرحوم حاج شيخ غلامرضا فقيه خراسانى(رحمه الله) از علماى شهر ما، يزد، بود كه بسيارى از اوقات در مسير منزلش تا مسجد يا جاهاى ديگر، نماز نافله مى‌خواند.

خلاصه كلام اين‌كه، ما به ارزش و اهميت نماز پى نبرده‌ايم، وگرنه چيزى و عملى بهتر از نماز نمى‌تواند انسان را به خدا نزديك كند. اشكال نمازهاى ما اين است كه «نماز» نيست؛ اگر «نماز حقيقى» شد آن‌گاه خواهيم ديد كه چه آثار و بركاتى، هم براى زندگى دنيايمان و هم براى ترقى و تكامل معنوى و روحيمان دارد. از خداى متعال مسألت داريم كه توفيق خواندن چنين نمازهايى را به همه ما عطا فرمايد.

يك برنامه عملى براى خودسازى

اين فصل را با ارائه يك برنامه عملى براى خودسازى به پايان مى‌بريم. اين برنامه شامل برخى مواد مثبت و برخى مواد منفى است. مهم‌ترين مواد و دستورالعمل‌هاى مثبت اين برنامه به شرح زير است:

1. عبادات، به ويژه نمازهاى واجب را به موقع و با حضور قلب و اخلاص كامل انجام دهيم:

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ؛[1] به راستى كه مؤمنان رستگار شدند، آنان كه در نمازشان ترسان و فروتنند.

سعى كنيم در طول شبانه‌روز، مقدارى از وقت خود را به توجه قلبى اختصاص دهيم و براى آن زمان و مكان مناسبى را در نظر بگيريم:

وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالاْصالِ وَلا تَكُنْ