انحاى مختلف از آنان دست‌گيرى مى‌كند. كسى كه بناى خود را بر اطاعت و بندگى گذاشته و در جهت تقرب به خداى متعال تلاش مى‌كند، خداوند نيز به او نظر ويژه دارد و تدبير امورش را خود به دست مى‌گيرد؛ براى مثال، استاد خوب برايش مى‌رساند، رفيق صالح برايش قرار مى‌دهد، امور دنيايش را اصلاح و تأمين مى‌كند، و خلاصه هر چه برايش لازم و به مصلحتش باشد در اختيارش قرار مى‌دهد تا بتواند مدارج كمال را يكى پس از ديگرى بپيمايد و پشت سر بگذارد.

سرّ «خير العمل» بودن نماز

اكنون كه صحبت از نماز و «خير العمل» بودن آن به ميان آمد مناسب است تحليلى نيز درباره سرّ اين مسأله داشته باشيم. به راستى چگونه است كه از بين همه اعمال، نماز «خير العمل» و بهترين وسيله تقرب و تكامل و فلاح است؟ ما اگر نماز را با بسيارى كارها و عبادات ديگر مقايسه كنيم، مى‌بينيم نماز در مقايسه با آن‌ها بسيار ساده‌تر و آسان‌تر است؛ پس چگونه است كه اهميتش از همه آن‌ها بيشتر است؟ براى مثال، نماز را در مقايسه با جهاد در نظر بگيريد. جهاد كارى است بسيار مشكل كه با رنج‌ها و خطرهاى فراوان از قبيل: تشنگى، گرسنگى، خستگى، مجروحيت، قطع عضو و كشته شدن همراه است. در مقابل، نماز كارى ساده است كه حداكثر چند لفظ را بر زبان جارى مى‌كنيم و خم و راست مى‌شويم! با اين حال، نماز «خير العمل» و «افضل الاعمال» و «افضل ما يتقرب به العباد الى ربهم» دانسته شده است.

شايد ما نتوانيم حقيقت اين مسأله را به درستى درك كنيم، ولى به هر حال در حد فهم خودمان مى‌توانيم مطالبى را بيان كنيم. در توضيح اين امر بايد به اين مسأله توجه كرد كه «حقيقت عبادت اين است كه انسان در مقابل معبود حقيقى، همه چيز خود را تسليم كند». همان‌طور كه پيش از اين نيز اشاره كرديم، اولين اشكال بزرگ و مانع اساسى تكامل بسيارى از ما اين است كه ما در مقابل خدا براى خودمان نوعى «ربوبيت»