ابعاد گسترده ولايت

حال بنگريم كه اعتقاد ما به ولايت اهل بيت(عليهم السلام) چگونه است؟ آيا منظور از ولايتى كه از آن دم مى‌زنيم و آن را مؤثّرترين عامل در تكامل معنوى انسان مى‌دانيم، فقط مسأله‌اى تاريخى است؟! آيا منظور از ولايتى كه در روايات، اين همه بدان اهمّيت داده و در ادبيات و اشعار ما نيز فراوان بر آن تأكيد شده، همين است كه بگوييم على و اولاد معصوم او(عليهم السلام) جانشينان پيامبر(صلى الله عليه وآله) بوده اند يا اين كه مسأله ولايت، فراتر از هر مسأله تاريخى است و اين حقيقت را در بر دارد كه كلام اهل بيت(عليهم السلام) همچون كلام خدا و كلام رسول خدا(صلى الله عليه وآله) براى ما حجّت است، و چون كردار و گفتار ايشان حجّيت دارد، بايد با ايشان در عمل هم عهد و هم پيمان شويم و به سيره شان عمل كنيم؟

در پاسخ بايد گفت كه مسأله ولايت، از همه اين امور نيز بالاتر و جدّى‌تر است. از ديدگاه قرآنى و روايى، اين مطلب قطعى است كه سخنان اهل بيت(عليهم السلام) براى ما حجيّت دارد و بايد بدان عمل كنيم؛ امّا مسأله ولايت و موالات در بردارنده حقايقى بس والاتر است.

در عصر ما، به دليل اهميّت يافتن مسائل سياسى اسلام كه بخش مهمّى از معارف اسلامى را تشكيل مى‌دهد، بُعد خاصّى از مفهوم ولايت بيش‌تر مورد تأكيد واقع شده است كه همان مسأله سياست و امامت امت و به تعبير ديگر، بُعد سياسى اجتماعى مفهوم ولايت است.

در روايتى از امام محمّد باقر(عليه السلام) آمده است:

بُنِىَ الإسلامُ عَلى خَمس: الولايَةُ والصَّلاةُ و الزَّكاةُ و الصَّومُ والحجُّ وَ لَم يُنادِ بِشىء مَا نُودىَ بالولايةِ يَوم الغَديرِ.^[1]

بناى اسلام بر پنج پايه استوار شده است: ولايت و نماز و زكات و روزه و حج، و به چيزى با فضيلت‌تر از ولايت در روز غدير دعوت نشده است.

ولايتى كه در اين روايت مطرح شده، نه فقط به معناى دوست داشتن كه به معناى