مقدّمه

آيات قرآن كريم، پيرامون اثبات معاد و احتجاج با منكرينِ آن را مى‌توان به پنج دسته، تقسيم كرد:

1- آياتى كه بر اين نكته، تأكيد مى‌كند كه برهانى بر نفى معاد، وجود ندارد. اين آيات، به منزله خلع سلاح منكرين است.

2- آياتى كه به پديده هاى مشابه معاد، اشاره مى‌كند تا جلوى استبعاد را بگيرد.

3- آياتى كه شبهات منكرين معاد را ردّ، و امكان وقوع آنرا تثبيت مى‌كند.

4- آياتى كه معاد را بعنوان وعده حتمى و تخلّف ناپذير الهى، معرّفى مى‌كند و در واقع، وقوع معاد را از راهِ اخبار مُخبر صادق، اثبات مى‌نمايد.

5- آياتى كه اشاره به برهان عقلى بر ضرورت معاد دارد.

در حقيقت، سه دسته اوّل، ناظر به امكان معاد، و دو دسته اخير، ناظر به وقوع و ضرورت آن است.

انكار معاد، بى دليل است

يكى از شيوه هاى احتجاج قرآن با صاحبان عقايد باطل اين است كه از آنان، مطالبه دليل مى‌كند تا روشن شود كه عقايد ايشان پايه عقلى و منطقى ندارد، چنانكه در چندين آيه، آمده است: «قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ...»1.