اين دليل، مبتنى بر سه مقدمه است:

1- انسان، موجودى كمال جو است.

2- كمال انسانى در سايه رفتارهاى اختيارى برخاسته از حكم عقل، حاصل مى‌شود.

3- احكام عملى، عقل در پرتو شناختهاى نظرى خاصى شكل مى‌گيرد كه مهمترين آنها اصول سه گانه جهان بينى است، يعنى شناخت مبدأ وجود (توحيد)، سرانجام زندگى (معاد)، راه تضمين شده براى يافتن برنامه سعادت بخش (نبوت). يا: هستى شناسى، انسان شناسى، و راه شناسى.

اينك به توضيحى پيرامون هر يك از مقدمات سه گانه مى‌پردازيم:

انسان، كمال جو است

هركس در انگيزه هاى درونى و تمايلات روانى خودش دقت كند خواهد ديد كه ريشه بسيارى از آنها رسيدن به كمال است. اساساً هيچ فردى دوست ندارد كه نقصى در وجودش باشد و سعى مى‌كند كه هرگونه كمبود و نارسايى و عيب و نقصى را تا سر حدّ امان از خودش برطرف سازد تا به كمال مطلوبش برسد، و پيش از برطرف شدن نقصها، آنها را از ديگران پنهان مى‌دارد.

اين ميل در صورتى كه در مسير فطرى خودش جريان يابد عامل هرگونه ترقى و تكامل مادى و معنوى مى‌شود، ولى اگر در اثر اسباب و شرايطى در مسير انحرافى بيفتد موجب بروز صفاتى مانند بزرگى فروشى، رياكارى، ستايش طلبى و... مى‌گردد.

بهرحال، گرايش به كمال، يك عامل فطرى نيرومند در ژرفاى روح انسان است كه غالباً نمودها و شاخه هاىآن، مورد توجه آگاهانه قرار مى‌گيرد ولى با اندكى دقت، روشن مى‌شود كه ريشه همه آنها كمال جويى است.

كمال انسان در گرو پيروى عقل است

تكامل يافتن پديده هاى نباتى، مرهون فراهم شدن اسباب و شرايط بيرونى و بصورت جبرى است. هيچ درختى به اختيار خودش رشد نمى‌كند و با گزينش خودش ميوه نمى‌دهد زيرا شعور و اراده‌اى ندارد.