اما مكاتب دينى و غير دينى در اين كه يك عمل به چه نيتى اخلاقى مي‌شود، اختلاف نظر دارند. امثال كانت مي‌گويند كه ارزش فعل اخلاقى در گرو نيتِ اطاعت از عقل است و يك فعل هنگامى داراى ارزش اخلاقى است كه به قصد اطاعت از عقل يا وجدان انجام شده باشد و اگر به قصد پاداش يا ارضاى عاطفه انسانى و شبيه آن انجام شده باشد، داراى ارزش اخلاقى نيست.

به اعتقاد ما مسلمانان، ارزش اخلاقى مرهون قصد تقرب به درگاه خداوند متعال است و اگر بخواهيم كارمان حد نصاب ارزش بودن را داشته باشد، بايد آن را به قصد قربت انجام دهيم. بنابراين ممكن است كارى ارزشى كم‌تر از حد نصاب داشته باشد، چون به قصد قربت نبوده است؛ مثلا اطعام يتيم داراى ارزش اخلاقى است، اگر چه از غير مؤمن صادر شده باشد. پس با اين كه قصد قربت از غير مؤمن صادر نمي‌شود، ولى همين كار او ارزشى پايين‌تر را دارا است. در هر حال، اين بحث دامنه وسيعى دارد كه در اين جا نمي‌توانيم به طور عميق درباره آن بحث كنيم و اجمالا همين اندازه اشاره مي‌كنيم كه فرق ارزش اخلاقى و ارزش قانونى به دو امر بر مي‌گردد: 1. ارزش قانونى داراى ضامن اجراى بيرونى است كه همان حكومت باشد؛ 2. فعل اخلاقى در صورتى اخلاقى است كه علاوه بر حسن فعلى داراى حسن فاعلى نيز باشد؛ يعنى دارى نيت صالح باشد.

از بحث فشرده ما روشن شد كه ارزش‌ها به اخلاقى و قانونى تقسيم مي‌شوند، و منظور از واجب در احكام عملى و ارزشى «وجوب، بالقياس الى الغاية» است؛ يعنى انجام اين كار واجب است چون مي‌خواهيم به آن غايت برسيم. و گفتيم كه امثال كانت اين را قبول ندارند و مي‌گويند اگر فعلى به قصد رسيدن به غايتى انجام شود، ارزش اخلاقى خودش را از