گفتار نهم

(نبرد دشوار و پيوسته انسان با نفس سرکش (1))

شکوه از نفس سرکش و عصيانگر

دومين مناجات از مناجات‌هاي پانزده‌گانه منقول از امام زين‌العابدين(عليه السلام)، مناجات شکايت‌کنندگان نزد خداوند است. شکايت‌هاي امام سجاد(عليه السلام) در اين مناجات مربوط به امور دنيوي، مادي و ظلم‌هايي که متوجه ايشان شده نيست، بلکه معطوف به مشکلاتي است که در راه انجام وظايف، طريق تعبد و بندگي خدا و راه رسيدن به کمال انساني وجود دارد. محور اين شکايت‌ها سه چيز است که عبارتند از: نفس، شيطان و قلب سخت و سياه. در فراز اول اين مناجات حضرت مي‌فرمايند:

اِلهى،‏ اِلَيْک اَشْکو نَفْساً بِالسُّوءِ اَمَّارَه، وَاِلىَ الْخَطيئَه مُبادِرَه، وَبِمَعاصيک مُولَعَه، وَلِسَخَطِک مُتَعَرِّضَه، تَسْلُک بى‏ مَسالِک‏ الْمَهالِک، وَتَجْعَلُنى‏ عِنْدَک اَهْوَنَ هالِک، کثيرَه الْعِلَلِ، طَويلَه الْأَمَلِ، اِنْ‏ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ، وَاِنْ مَسَّهَا الْخَيْرُ تَمْنَعُ، مَيَّالَه اِلَى اللَّعِبِ وَاللَّهْوِ، مَمْلُوَّه بِالْغَفْلَه وَالسَّهْوِ، تُسْرِ عُ بى‏ اِلىَ الْحَوْبَه، وَتُسَوِّفُنى‏ بِالتَّوْبَه؛ «خدايا، به تو شکايت مي‌کنم از نفسي که پيوسته مرا به زشتي و پلشتي فرمان مي‌دهد، و به خطا و سرپيچي مبادرت مي‌ورزد، و به معصيت و نافرماني تو حريص است، و مرا در