برخي خطبه‌ها و نيز تلفيق خطبه‌ها، حکمت‌ها و نامه‌هايي پرداخته که در اصل زيرمجموعة يک خطبه بوده‌اند، اما در نهج‌‌البلاغة موجود با شماره‌ها و عناوين متفاوت و مستقل گرد آمده‌اند. در اين کتاب خطبة هفدهم، هفتم و هشتم به ترتيب از عناصر و اجزاي خطبه مفصلي که خطبه‌ها و چندين حکمت ديگر را نيز دربر مي‌گيرد، به شمار مي‌آيند، و با توجه به اينکه اين‌ چينش و نظر‌دهي متناسب و هماهنگ با سياق آن خطبه‌ها و ناشي از ارتباط آنها با يکديگر است، ما نيز آن را در بحث خود در نظر آورده، پس از خطبة هفدهم، به بررسي و شرح خطبة هفتم و پس از آن به بررسي خطبة هجدهم مي‌پردازيم.

سرسپردگي عالم‌نمايان خودپرست به شيطان

اتَّخَذُوا الشَّيْطَانَ لِأَمْرِهِمْ مِلَاكاً وَ اتَّخَذَوهُمْ لَهُ أَشْرَاكاً فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِي صُدُورِهِمْ وَ دَبَّ فِي حُجُورِهِمْ.

جملة فباض و فرّخ (لانه کرد و تخم گذارد)، و جملة دَبّ فِي حجورِهِم (در دامنشان به جنب‌و‌جوش و فعاليت پرداخت) دو ضرب‌المثل و تعبير کنايي در ادبيات و زبان عرب‌اند. تعبير کنايي اول دربارة کسي به کار مي‌رود که جايي را تصاحب مي‌کند و از آن بيرون نمي‌رود؛ نظير پرنده‌اي که در جايي لانه مي‌سازد و تخم مي‌گذارد و تا جوجه‌هايش از تخم در نيايند و بالغ نشوند آنجا را رها نمي‌کند. تعبير کنايي دوم دربارة کسي به کار مي‌رود که جايي را براي فعاليت، جولان و رشد و نماي خود و وابستگانش برمي‌گزيند، نظير کودکي که در دامان مادر به جنب‌وجوش و فعاليت مي‌پردازد و در آن پرورش مي‌يابد.

بر اساس سخن حضرت، عالم‌نمايان خودپرست به جاي پيروي از خداوند و دستورات حيات‌بخش او، از شيطان پيروي کردند و خواسته‌هاي او را معيار و ملاک رفتار خود قرار دادند و بر اثر تمايل به رياست، لذت‌ها و شهوات دنيوي بر وي تکيه