ارزان‌فروشى ممنوع!

اكنون وقت آن است كه به قسمت دوم عبارت، يعنى «وَاعْمَلا لِلاَْجْر» توجه كنيم. حضرت مى‌فرمايد: براى اجر و پاداش عمل كنيد. مقصود از اين جمله چيست؟ اين پرسش از آن جهت مطرح مى‌شود كه ظاهر اين عبارت با بيانات ديگرى كه خود اميرالمؤمنين(عليه السلام) در برخى موارد ديگر فرموده‌اند، چندان سازگارى ندارد. براى مثال مى‌توان آن روايت معروف را شاهد آورد كه حضرت در آن عبادت‌كنندگان را به سه دسته تقسيم مى‌كنند. در آن‌جا حضرت مى‌فرمايد، برخى افراد خدا را براى اجر و مزد عبادت مى‌كنند؛ چنين عبادتى عبادت مزدوران (اُجَرا) ‌طبق يك نقل‌ـ يا عبادت بازرگانان (تجار) ‌طبق نقل ديگر‌ـ است. در آن روايت حضرت مى‌فرمايد، «احرار» و آزادگان خدا را اين‌گونه ‌براى اجر و مزد‌ـ عبادت نمى‌كنند. آن‌گاه چگونه است كه در اين وصيت به امام حسن و امام حسين(عليهما السلام) سفارش مى‌كنند كه براى اجر و مزد كار كنيد؟ اين دو عبارت چگونه با هم قابل جمع است؟

پاسخ اين سؤال با مقدارى دقت و تأمل روشن مى‌شود. اميرالمؤمنين(عليه السلام) در اين وصيت در مقام اين نيست كه بفرمايد، براى اجر و مزدْ خدا را اطاعت و عبادت كنيد، بلكه مقصود حضرت اين است كه انسان بايد كارهايش هدفمند باشد و كارى انجام دهد كه در سعادتش تأثير دارد و از انجام كارهاى لغو و بى‌فايده پرهيز كند و عمر گران‌مايه را بى‌آن‌كه چيزى به دست آورَد از كف ندهد. بسيارى از اوقات كارهايى كه ما انجام مى‌دهيم يا اين‌گونه است كه هدف خاص و مشخصى ندارد و سرگرمى و بازيچه‌اى بيش نيست، و يا هدفى پست و ناچيز دارد كه