مى‌شود. صياد اگر دانه‌اى مى‌ريزد دلش به حال صيد نسوخته، بلكه فقط براى به دام انداختن و اسير كردن او و رسيدن به مقصد خويش چنين مى‌كند. اينها همان كسانى هستند كه هر سال ميليون‌ها تن گندمشان را نابود مى‌كنند يا به دريا مى‌ريزند تا نرخ آن پايين نيايد! اين در حالى است كه همه ساله ميليون‌ها انسان در گوشه و كنار جهان از گرسنگى جان مى‌سپارند. با اين وصف، آيا چنين مردمى كمك‌هايشان از سر ترحم و خيرخواهى است؟ آيا مى‌توان با چنين كسانى روابط دوستانه و آشتى‌جويانه برقرار كرد؟ اينان غير از اين‌كه ايمان ندارند، اصولا از انسانيت مسخ شده‌اند و ماهيت و روح انسانى را از دست داده‌اند و ذره‌اى عاطفه انسانى در وجودشان نيست. اينها همان كسانى هستند كه قرآن در مورد كيفيت برخورد با آنها تعبير «أَشِدّاءُ عَلَى الْكُفّار» را به كار مى‌برد.

اما كسانى كه اهل عناد نيستند و اگر مخالفتى هم مى‌كنند از روى جهل است، اينها قابل هدايتند. نسبت به اين‌گونه مخالفان، مسلمانان بايد با محبت و ملاطفت برخورد كنند و سعى در جذب و هدايت آنها داشته باشند. اين افراد اگر درست راهنمايى شوند و ما در برخورد با آنها از شيوه مناسب و صحيح تبليغ استفاده كنيم، بسيارى از ايشان تحت تأثير واقع مى‌شوند و حق را مى‌پذيرند. نسبت به چنين افرادى كه اميد هدايتشان هست و به ايمان نزديك هستند نه‌تنها لازم نيست شدت و سخت‌گيرى داشته باشيم، كه بايد به آنها محبت و احسان نماييم و راه هدايتشان را هموار كنيم.

اختلاف، لازمه اجتناب‌ناپذير روابط انسانى

در هر صورت، منظور اصلى سخن در اين‌جا «مؤمنان» و كسانى هستند كه