معارف و آموزه‌هاى اسلامى اين قاعده كلى به دست مى‌آيد كه اگر مصالح فرد با مصالح جامعه تزاحم پيدا كند، اسلام جانب جامعه را مى‌گيرد و مصالح جامعه را مقدّم مى‌دارد. اگر هم احياناً و احتمالا در جايى مصلحت فرد بر مصلحت جامعه مقدّم شده باشد مربوط به موردى است كه آن فرد، شخصيتى بسيار استثنايى و برجسته، مانند پيامبر و امام معصوم باشد؛ كه البته ثبوت چنين موردى براى ما معلوم نيست و فقط از باب احتياط و احتمال جاى آن را بازمى‌گذاريم. در هر صورت، آن‌چه از معمول احكام اسلام مى‌شناسيم اين است كه در موارد تزاحم بين مصلحت فرد و جامعه، مصلحت جامعه ترجيح داده مى‌شود. از اين رو به اين معنا مى‌توان گفت در نظام حقوقى اسلام اصالت با جامعه است. البته تعبير «اصالت جامعه» معانى مختلفى دارد كه فعلا درصدد بحث از آنها نيستيم، ولى يكى از معانى صحيح آن مى‌تواند همين باشد كه اگر مصلحت فرد با مصلحت جامعه تزاحم پيدا كند اسلام مى‌گويد مصلحت فرد بايد فداى مصلحت جامعه شود؛ با اين ملاحظه كه مصلحت از ديدگاه اسلام اعم از مصالح دنيوى و اخروى است. البته اين ملاحظه را نيز بايد منظور داشت كه مقصود از تقدم مصلحت جامعه بر مصلحت فرد اين نيست كه مصالح اخروى فرد هم فداى مصالح مادى جامعه مى‌شود، بلكه مراد آن است كه اگر در اصلِ مصلحت تساوى بود، مصلحت جامعه بر مصلحت فرد رجحان داده مى‌شود.

در هر صورت، مقصود اين است كه با بررسى احكام اسلام ملاحظه مى‌كنيم كه بسيارى از آنها مربوط به مسائل اجتماعى است و اسلام چه در قالب احكام وجوبى و چه در قالب احكام استحبابى، اهتمام فراوانى نسبت به مسائل اجتماعى روا داشته است. بخش قابل توجهى از بيانات