مسايل فردى و اجتماعى و ديگر جنبه‌هاى زندگيشان به خوبى شناخته‌اند و توفيق عمل داشته‌اند، يهودى‌اند يا نصرانى يا بودايى يا غير آن؟

بر اساس عقيده ما، يگانه راه صحيح «اسلام» است و هر كس مسلمان باشد سعادت آخرت را به خوبى شناخته است. گم‌شده حقيقى انسان نزد خدا و در عالم ابدى است. پس مطلوب مسلمان «خدا» است. براى رسيدن به او نيز تنها راه «اجراى دستورات اسلام» است. بنابراين كسى كه مسلمان باشد ضروريات و احكام اسلام را فرا مى‌گيرد. پس هر كس مقصد را شناخته، راه را هم كمابيش يافته است. چنين شخصى مستحقّ دريافت نعمت‌هاى بى‌منتهاى خدا در دنيا و آخرت است.

تفاوت بهره افراد از «سعادت»

اما مسلمانان فرقه‌هاى گوناگونى دارند. هميشه هم كسانى بوده‌اند كه مى‌خواسته‌اند راه صحيح را بشناسند، تحقيق هم كرده‌اند، ولى موفق نشده‌اند. به خصوص در دوران ائمّه اطهار(عليهم السلام) كسانى بودند كه در گوشه و كنار زندگى مى‌كردند؛ مى‌خواستند اسلام را دقيقاً بشناسند، ولى شرايط اجتماعى آن دوران و حكومت‌هاى جابرانه مانع اين كار بود. اين دسته افراد به اندازه‌اى كه شناخت پيدا كرده‌اند، مسؤوليت دارند و بايد به همان مقدار عمل كنند. طبعاً استحقاق دريافت همه‌گونه عنايتى را هم ندارند؛ چون تمام راه را نپيموده‌اند. در چيزهايى كه نشناخته‌اند كمالاتى وجود داشته كه آنها به دليل عمل نكردن، به آنها دست نيافته‌اند، هرچند تقصيرى در زمينه شناخت نداشته‌اند. خداوند هم در همين حد پاداش آنها را خواهد داد: إِنّا لا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً.[1] آنها در شناخت «تقصير» نداشته‌اند بلكه قصور داشته‌اند، ولى به آنچه فهميده‌اند عمل كرده‌اند. خداوند هم به همان اندازه پاداششان مى‌دهد.

اما كسانى كه مقصد را شناخته‌اند و با تلاش و كوشش خود نيز در مسير صحيح گام نهاده‌اند و براى طى طريق، مشمول توفيق الهى شده‌اند ـ (يعنى شيعه اهل بيت(عليهم السلام)هستند) ديگر هيچ مشكلى ندارند، مگر در زمينه عمل، و بايد در عمل بكوشند؛ چون هدف و راه را درست شناخته‌اند. البته اينها هم از لحاظ معرفت، مراتبى دارند. چنين نيست كه هركس شيعه شد، تمام دستورات اهل بيت(عليهم السلام)را در همه ابعادش بشناسد، مراتب علم و معرفت افراد با