رَحِمَ اللَّهُ قوماً كانوا سِراجاً و مَناراً؛ خداوند رحمت كند (آن دسته از شيعيان ما را) كه چراغ و راهنمايى براى دور و نزديك بودند.

«سراج» اعم است از چراغ كوچك و بزرگ، در پايين نصب شود يا در جاى بلند؛ اما وقتى در كنار «منار» قرار گيرد به معناى چراغ كوچك است و «منار» به معناى چراغ پرنورى است كه در جاى بلندى قرار مى‌دهند تا رهروان راه خود را به وسيله آن بيابند. اين هم كه به مناره منار گفته مى‌شود از همين جهت است كه مناره در سابق، بلنديى بوده كه در آن چراغ روشن مى‌كردند تا از فاصله دور قابل رؤيت باشد و مردم و مسافران در شب با ديدن آن راه خود را پيدا كنند و گم نشوند. در هر حال منظور حضرت از اين سخن كه «خدا رحمت كند كسانى را كه چراغ و منار بودند» كسانى است كه هم نزديكان خود را راهنمايى مى‌كنند و هم كسانى را كه از آنها دور هستند.

توافق گفتار با كردار؛ شرط اصلى تأثير گفتار

از ديگر نكاتى كه در مقام ارشاد و تعليم ديگران، به خصوص در تربيت و تبليغ مذهب صحيح، بايد بدان توجه داشته باشيم اين است كه رفتار و گفتارمان با هم توافق داشته باشد. «نور» به آرامى و ملايمت در ديگران اثر مى‌گذارد، در حالى كه «نار» مى‌سوزاند و آزار دهنده است. در مقام ارشاد و هدايت ديگران، بايد مثل نور بود، نه نار. نبايد طورى حرف بزنيم كه مخاطب و شنونده اذيت شود، نبايد با تندى و خشونت برخورد نماييم، بايد با ملايمت رفتار كنيم تا حرف حق در شنونده اثر كند. امام صادق(عليه السلام) در ادامه حديث مى‌فرمايند: كانوا دُعاتاً اِلينا باَعمالِهم و مَجْهُودِ طاقَتِهِم؛ آنان (نه با زبان تنها بلكه) با اعمالشان و نهايت توانشان مردم را به سوى ما دعوت مى‌كنند.

همان‌گونه كه اشاره شد، گاهى رفتار يك شخص موجب مى‌شود كه ديگران به او متمايل شوند و اگر سخنش ضعف و نقصى داشته باشد با رفتار و شخصيتش جبران مى‌شود. بنابراين، در مقام ارشاد و نصيحت، تأثير عمل كم‌تر از گفتار نيست. به همين دليل حضرت مى‌فرمايد: خدا رحمت كند گروهى را كه با عمل و تمام توان خود در هدايت مردم تلاش كردند.

بايد توجه داشته باشيم كه وظيفه ما فقط عمل فردى به دستورات اسلام نيست؛ يكى از بزرگ‌ترين وظايف ما هدايت ديگران است، چه روحانى باشيم ـ كه رسماً اين مسؤوليت را پذيرفته‌ايم ـ و چه غير روحانى. هر كس بايد به قدر توان خود ديگران را هدايت كند: