نام کتاب : پندهاى امام صادق علیه سلام نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 260
معامله سختگيرى مىنمايند كه مبادا يك ريال كمتر سود كنند، روز قيامت خداوند هم بر آنها سخت مىگيرد.
بنابراين اگر ما مىخواهيم خدا از ما بگذرد، بايد سعى كنيم نسبت به ديگران خوشرفتارى كنيم و از اشتباهات آنها درگذريم. در اينباره انشاءاللّه در جلسه بعد بيشتر صحبت خواهيم كرد.
ارزش اخلاقى «عفو»
يكى از بزرگترين فضايل اخلاقى كه در قرآن كريم و روايات مورد تأكيد فراوان قرار گرفته، مسأله عفو و گذشت است. قرآن كريم در يكى از آيات درباره عفو مىفرمايد:
الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النّاسِ؛[1]كسانى كه از مال خود به فقرا در حال وسعت و تنگدستى انفاق مىكنند و خشم و غضب فرو مىنشانند و از بدى مردم در مىگذرند.
ما اگر بخواهيم خداوند از گناهانمان درگذرد، بايد نسبت به ديگران عفو و گذشت داشته باشيم: وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللّهُ لَكُمْ؛[2] و بايد عفو كنند و گذشت نمايند. مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد؟
سؤالى كه ممكن است در اينجا مطرح شود، اين است كه آيا اين فضيلت اخلاقى ارزش مطلق دارد يا نسبى؟ به ديگر سخن، آيا انسان در همه جا و تحت هر شرايطى بايد از ديگران عفو كند يا خير؟
گذشته از بحث نسبيت كه در فلسفه اخلاق مطرح است و براساس آن ارزشها كلا تابع موضوعاتشان قلمداد مىشوند، بايد گفت، گاهى يك كار، مصداق چند عنوان واقع مىشود. براى مثال، اگر در زمان طاغوت، از ما در مورد شخص مظلومى كه از دست مأموران ساواك گريخته و به ما پناه آورده سؤال مىشد كه آيا او را ديدهايم يا نه، بايد چه مىگفتيم؟ آيا مىبايست از آن جهت كه دروغ گفتن خوب نيست، مخفىگاه آن شخص را نشان مىداديم، يا اينكه براى نجات جان آن فرد مظلوم مىبايد اظهار بىاطلاعى مىكرديم و در پاسخ مىگفتيم: «نمىدانم»؟ اگر مىگفتيم «نمىدانم»، گرچه اين پاسخ ما عنوان دروغگويى داشت، اما عنوان