نام کتاب : پندهاى امام صادق علیه سلام نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 255
اخلاق سالكان
يَا اِبْنَ جُنْدَب، صِلْ مَنْ قَطَعَكَ وَ اعْطِ مَنْ حَرَمَكَ و اَحْسِنْ اِلى مَنْ اَساءَ اِلَيْكَ و سَلِّمْ على مَن سَبَّكَ و اَنْصِفْ مَن خاصَمَكَ وَ اعْفُ عَمّنْ ظَلَمَكَ كما اَنَّكَ تُحِبُّ اَنْ يُعفى عَنْكَ فَاعْتَبِرْ بعَفْوِ اللّهِ عَنْكَ اَلا تَرى اَنَّ شَمْسَهُ اَشْرَقَتْ عَلَى الأَبْرارِ و الفُجّارِ و اَنَّ مَطَرَهُ يَنْزِلُ عَلَى الصّالحينَ و الخاطِئينَ.
تفاوت مراتب ارزش اعمال
عكسالعمل انسان در مقابل رفتار ناشايست ديگران، از چند حالت خارج نيست: يا رفتارى بدتر نسبت به آنها انجام مىدهد؛ يا مشابه خود آنها رفتار مىكند؛ يا چشمپوشى مىكند؛ يا نه تنها آن رفتار بد را ناديده مىگيرد، بلكه حتى كار بهترى هم در رابطه با آنها انجام مىدهد.
بديهى است در نظام اخلاقى و ارزشى اسلام، حالت اول ارزش منفى دارد؛ يعنى ظلم به ديگران به طور قطع و يقين مذموم است. رفتار دوم، يعنى مقابله به مثل، در مواردى مجاز شمرده شده است. و اما چشمپوشى از رفتار ناشايست ديگران و يا انجام رفتارى بهتر نسبت به آنها از ارزش بسيار بالايى برخوردار است. در قرآن نيز دستورى كلى در ارتباط با كسانى كه رفتار نامناسب دارند، بيان شده است: اِدْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ؛[1]رفتار بد ديگران را به وسيله كار بهتر دفع كن. اين آيه در دو جاى قرآن آمده است، كه در يك جا در ادامه آن مىفرمايد: فَإِذَا الَّذِيبَيْنَكوبَيْنَهعَداوَةكَأَنَّهوَلِيٌّ حَمِيمٌ؛[2] تا همان كسى كه با تو بر سرِ دشمنى است، گويى دوست و خويش تو گردد.
خوشرفتارى در مقابل رفتار بد ديگران، علاوه بر اينكه اوج ارزش اخلاقى است، انگيزهاى را هم در طرف مقابل براى كسب اين ارزش اخلاقى ايجاد مىكند. در دستگاه ارزشى