است كه كسى بخواهد فردى را از مقامش خلع كند و خود جانشين او بشود. چنين كسانى مستحق عذاب خداوند هستند و جايگاه آنها در جهنم خواهد بود: مَنْ غَشَّ اَخاهُ و حَقَّرَهُ و ناواهُ جَعَلَ اللّهُ النّارَ مَأْواهُ.

حسد و آثار فردى و اجتماعى آن

مسأله مهم‌ترى كه در اين جا مطرح است و عموميّت بيش‌ترى دارد، حسد است: مَنْ حَسَدَ مؤمناً اِنماثَ الايمانُ فى قلْبِهِ كما يَنْماثُ المِلْحُ فى الماء؛ كسى كه نسبت به برادر ايمانى‌اش حسد ورزد، ايمانش از بين مى‌رود، آن‌چنان كه نمك در آب حل مى‌گردد. متأسفانه همه انسان‌ها كم و بيش به اين صفت ناپسند مبتلا هستند. طبيعت انسان، به ويژه در سنين كودكى، به گونه‌اى است كه وقتى شخص ديگرى را كه از نعمتى برخوردار است مشاهده مى‌كند، نسبت به او حسد مىورزد. اگر انسان در مقام تهذيب برنيايد و خود را اصلاح نكند، اين صفت در قلبش ريشه مى‌دواند و تا او را جهنمى نكند رهايش نمى‌سازد. آيا انسانى كه به خدا ايمان دارد، بايد نسبت به كسى كه داراى نعمت‌هايى، اعم از نعمت‌هاى تكوينى، مانند زيبايى و استعداد يا نعمت‌هاى كسبى، مانند ثروت و مقام مى‌باشد، صرفاً به اين دليل كه خود از داشتن آنها محروم است، حسد ورزد؟ حسد اين است كه چرا او بايد از من زيباتر باشد، چرا بايد بهتر از من بفهمد و چرا بايد پولش از من بيش‌تر باشد. در واقع شخص حسود با اين كار خود مى‌خواهد بگويد كه چرا خدا اين نعمت‌ها را به او داده و به من نداده است!!

حسدورزى به ديگران، نسبت به نعمت‌هاى خدادادى آنها، در واقع اشكال كردن به كار خدا است. كسى كه نمى‌خواهد استعداد ديگران از او بيش‌تر باشد و يا مى‌گويد چرا خدا ديگرى را از من زيباتر آفريده است ـ حالتى كه شايد در خانم‌ها بيش‌تر باشد ـ در واقع به خدا اعتراض مى‌كند. در مورد نعمت‌هاى كسبى نيز همين‌گونه است. اگر انسان به مال و ثروت ديگران حسد ورزد، در واقع، به كار خدا اعتراض كرده است؛ زيرا درست است كه اين موقعيت و يا ثروت را خود فرد با تلاش و كوشش به دست آورده است، اما اين كار هم خارج از تدبير الهى نبوده و اسباب آن را خداوند فراهم كرده است. آيا اعتراض به كار خداوند، با ايمان سازگارى دارد؟ ايمان به خدا يعنى خدا را حكيم و كار او را مطابق با حكمت دانستن. او است كه به هر شكلى بخواهد مى‌تواند در ملك خودش تصرف كند. البته تمام تصرفاتى كه