رفته است، اشاره به اين معنا دارد كه گردن من در زير غل و زنجيرى گرفتار است؛ مى‌خواهم خودم را آزاد كنم، اما بارى سنگين روى گردنم فشار مى‌دهد و هم‌چون افسارى مرا به طرف بدبختى مى‌كشاند. همه ما به واسطه گناهان و اشتباهاتى كه مرتكب شده‌ايم، چنين خطرى را در پيش داريم و گردنمان گير افتاده است و بايد آن را نجات دهيم. اگر به فكر رهايى گردن خود از اين زنجير نباشيم، تعبير ساده‌اش اين است كه به فكر نجات از عذاب آخرت نيستيم و همّ ما چيز ديگرى است: مَنْ اَصْبَحَ مَهمُوماً لِسِوى فَكاكِ رَقَبَتِهِ فَقَدْ هَوَّنَ عَلَيْهِ الْجَليلَ؛ كسى كه صبح كند در حالى كه همّ او غير از نجات از عذاب است، امر بسيار مهمى را بر خودش سبك شمرده است و چيزى را كه بايد بزرگ بداند، ساده تلقى كرده است. وَ رَغِبَ مَنْ رَبِّهِ فى الْوَتْحِ الحَقير؛ از خدا تنها سودى اندك را طلب كرده است. مسلّماً وقتى انسان به فكر عذاب ابدى نباشد، دل مشغولى او امور دنيايى خواهد بود؛ امورى كه بسيار سبك و حقير است. كسى كه به عذاب ابدى توجه نداشته باشد، براى نجات از آن نيز اهتمام نمى‌كند.

عقل ما اقتضا مى‌كند به اندازه ايمانى كه نسبت به آخرت و خطرهاى اخروى داريم، همّمان را نيز براى جلوگيرى از آن خطرها و نجات از آنها به كار بنديم؛ زيرا تمام مشكلات زندگى در مقابل آن عذاب ابدى ناچيز است. مشكلات زندگى در صورتى در نظر ما آسان جلوه مى‌كند كه بدانيم مشكل‌تر از آنها نيز وجود دارد و آن، عذاب و بدبختى آخرت است. البته‌هر كس ايمانش قوى‌تر باشد، اهتمام بيش‌ترى نيز به اين‌گونه مسايل خواهد داشت. بنابراين توجه مؤمنان به زندگى اخروى خود بايد بيش‌تر از توجه آنها به زندگى دنيايى و فرديشان باشد.

وظايف انسان نسبت به برادران ايمانى خود

در زندگى اجتماعى، انسان نسبت به برادران ايمانى خود وظايفى دارد؛ از يك سو موظف است به آنها براى رفع حوايجشان كمك نمايد و از سوى ديگر، وظيفه دارد نسبت به آنها خيرخواه، وفادار و صميمى باشد و به آنها خيانت نكند. چگونه ممكن است كه انسان برادر ايمانى خود را فريب داده يا به او خيانت كند، به ناحق مالش را بربـايد و ضررى به او برساند؟! كسى كه درصدد برمى‌آيد تا برادر ايمانى خود را فريب دهد و او را فرومايه و حقير مى‌شمارد، چنين عملى به منـزله در افتادن و درگيـرى و نبـرد با او است. كسى كه در معامله مى‌خواهد بر سر ديگرى كلاه بگذارد، در واقع قصد جنگيدن با او را دارد. شكل ديگرى از درگيرى هنگامى